Յայտարարութիւն

Sunday, August 2, 2009

Հրաչ Տասնապետեան. «Հ.Յ.Դ. Չի Դառնայ Իշխանամէտ Կուսակցութիւն»

ՀԱՐՑԱԶՐՈՅՑԸ ՓԱՍՏ ՄԸՆ Է ՏԱՍՆԱՊԵՏԵԱՆԻ ԻՐԱՊԱՇՏ ԱՌԱՋՆՈՐԴԻ ԵՒ ԿԱՐԳԱՊԱՀ ԿՈՒՍԱԿՑԱԿԱՆԻ ՅԱՏԿՈՒԹԵԱՆՑ:
«Նշանակ»
՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝՝


Հ.Յ.Դ. ՉԻ ԴԱՌՆԱՅ ԻՇԽԱՆԱՄԷՏ ԿՈՒՍԱԿՑՈՒԹԻՒՆ
(Կ՚ըսէ ընկ. Հրաչ Տասնապետեան)
Ստորեւ կը ներկայացնենք Հ.Յ.Դ. Բիւրոյի անդամ ընկ. Հրաչ Տասնապետեանի հարցազրոյցը, որ լոյս տեսած է հայրենի «Լրագիր» օրաթերթին 10 Հոկտեմբերի թիւին մէջ։ Հարցազրոյցը վարած է լրագրող Շուշան Ղազարեան Չեխիոյ մայրաքաղաք Փրակայի մէջ, 21 Սեպտեմբեր 1995ին։

 Հ.Յ.Դ.ն դիմել է նախագահ Լեւոն Տէր Պետրոսեանին՝ կուսակցութեան Ընդհանուր Ժողովը Հայաստանում անցկացնելու թոյլտուութեան առաջարկով։ Ինչո՞վ է բացատրւում նմանօրինակ խնդրանքը։
• Խնդրանքը կարծեմ որ պարզ է։ Այն Դաշնակցութեան ցուցաբերած համազգային մտահոգութիւններու կեցուածքի մէջ հերթական արտայայտութիւնն է։ Երբ ունես ազատ ու անկախ հայրենիք, անհասկանալի կը լինի որեւէ ազգային կուսակցութեան ժողով գումարել դրսում։ Դիմել ենք յատկապէս նախագահին, քանի որ Դաշնակցութիւնը գտնւում է որոշ արգելքների տակ ու հարցն էապէս քաղաքականացուած է։ Ուստի սպասում ենք, որ նախագահը արտօնի 26րդ ժողովի գումարումը Հայաստանում։ Սկզբում, իսկապէս, փաստաթուղթը ստորագրուած չի եղել, բայց Հայաստանում ներկայ եւ ազատ Բիւրոյի երեք անդամներն արդէն ստորագրել են այն ու վերստին յանձնել իշխանութիւններին։ Բայց տակաւին պատասխան չկայ։

 Եթէ խնդրանքը յարգուի, կարո՞ղ է այն դիտուել որպէս իշխանութիւնների հետ երկխօսութեան սկիզբ։
• Եթէ ընդունուի, ի հարկէ, որոշ իմաստով կարելի զիջում նկատել։ Միւս կողմից էլ, կրկնում եմ, շատ բնական է որեւէ ազգային կուսակցութեան ժողովի անցկացումը հայրենիքում։ 1992ին նոյնը տեղի պիտի ունենար, այն ժամանակ հրաման ուզելու խնդիր չկար, Դաշնակցութիւնն արտօնեալ կուսակցութիւն էր, իրաւունք ունէր, բայց վերջին պահին Լեւոն Տէր Պետրոսեանը որոշ արգելքներ դրեց, եւ մենք ստիպուած եղանք ժողովը գումարել արտասահմանում։ Նոյնը պիտի լինի եւ այս անգամ, եթէ մերժուի։

 Եթէ Դաշնակցութեան յաջողուի մերձենալ Հայաստանի իշխանութիւնների հետ, ո՞րը կը լինի կուսակցութեան փոխզիջման սահմանը։
• Հիմա դժուար է պատասխանել այդպիսի հարցումի։ Ընդհանուր Ժողովը պիտի որոշի, թէ մինչեւ ուր կարող ենք գնալ։ Ուստի կը խնդրէինք, որ արտօնուէր ժողովն անցկացնել հայրենիքում։ Իմ ըմբռնումով, զիջումները շատ պարզ են։ Դաշնակցութիւնը պիտի մնայ Հայաստանում՝ յարգելով երկրի Սահմանադրութիւնն ու օրէնքները։ Եթէ Ընդհանուր Ժողովը հիմնական փոփոխութիւններ չմտցնի, կը մնանք լոյալ ընդդիմութեան շարքերում։ Հարցեր կան, որոնց մէջ մենք չենք բաժանում իշխանութիւնների տեսակէտը։ Օրինակ, Սփիւռքի քաղաքականութեան, քաղաքացիութեան, Արցախի, Ժողովրդավարութեան հետ կապուած մի շարք խնդիրներ։ Այս պայմանների մէջ վերջնականապէս կը ճշդուեն զիջման սահմանները, որոնք, ըստ իս, չեն ենթադրում, թէ Հ.Յ.Դ. ընդդիմադիր կուսակցութիւնից կը դառնայ իշխանամէտ կուսակցութիւն։ Ընդդիմութիւն՝ հիմնական հարցերի շուրջ, որոնք եթէ լուծուեն, անշուշտ, ամէն հարց կը վերանայ։ Բայց լոյալ ընդդիմութիւնը ցանկացած ժողովրդավարական երկրում ընդունուած ըմբռնում է։

 Ըստ քաղաքական շրջանակների մօտեցման, Հ.Յ.Դ.ն կամ հաւատարիմ կը մնայ որդեգրած գծին եւ կամ պէտք է վերակերպաւորուի, հիմնովին փոխի իր ծրագիրն ու կանոնադրութիւնը։
• Լաւ կը լինէր այդ մասին խօսուէր երկու ամիս անց, երբ ժողովը վերջնական որոշում կայացնի։ Ընդհանուր Ժողովի օրակարգում այդ բոլոր հարցերը նախատեսուած են։ Ծրագիրը բարեփոխելու միտքը կայ, բայց տակաւին հասունացած չէ։ Իսկ կանոնագրութիւնը պիտի փոխուի. պատրաստ են զանազան տարբերակներ, ժողովում եզրակացութեան կը յանգենք։ Եթէ փոխզիջման մթնոլորտ ստեղծուի Հ.Յ.Դ.ի եւ իշխանութեան միջեւ, պիտի յստակացուեն նաեւ մեր անելիքները Հայաստանում, թէ ո՛ր բնագաւառում կարող ենք օգտակար լինել հայրենիքին, ինչով պիտի զբաղուենք։

 Եթէ չի փոխուելու ծրագիրը, ինչպէ՞ս էք պատկերացնում ազգային ազատագրական պայքարի իրականացումն Ազատ ու Անկախ Հայաստանում։
• Ազգային ազատագրական պայքարը միջոց է, որի օրինակը մենք վերջին անգամ ունեցանք Արցախում։ Մենք ասելով, նկատի ունեմ ողջ հայ ժողովուրդը։ Որովհետեւ կեղծ է ու սխալ այն հաստատումը, թէ իբր Արցախի պայքարը մենք մեզ ենք վերագրել։ Այդպիսի բան չկայ։ Ողջ հայութիւնը, արցախցին է կռուել, եւ մենք պարզապէս օգնել ենք մեր կարելիութեան սահմաններում։ Դաշնակցութեան ծրագիրն աւելի հեռուն կ՚երթայ՝ ստեղծել Անկախ եւ Միացեալ Հայաստան, եւ այդ ծրագիրը պիտի մնայ անփոփոխ։ Այն անմիջօրէն իրագործելի իրողութիւն չէ։ Երբ առիթը գայ, այդ ծրագրի յաջողութեան համար կը մշակուի ազատագրական պայքար, ինչպէս դա եղաւ Արցախում։ Իշխանութիւնների հետ այս հարցում տարակարծ ենք։ Նրանք այլ մօտեցում ունեն հայ եւ թուրք փշոտ հարցին։ Հասկանալով հանդերձ նրանց մտահոգութիւնները, մենք, սակայն, համաձայն չենք ի սպառ մոռացութեան տալ Ցեղասպանութեան պարագան, այն աստիճան, որ Հայաստանում աշակերտն այդ բառը չլսի, արգելուած է։ Սա ծիծաղելի ու աններելի միջոց է։ Անկասկած, մենք չենք կարող պատերազմել այս կամ այն պետութեան դէմ, այդ տրամադրութիւններն ունեցող էլ չկայ, բայց եւ այսքան տարի բաւական հող շահած Հայ Դատի քարոզչութիւնն ուրանալ չենք կարող։ Սա մեզ համար ազգային ազատագրական պայքարի մաս է կազմում։ Այդ պայքարը կիրառելի է Հայ Դատի պահանջատիրութիւնը վառ պահելու համար՝ պետական բոլոր միջոցներով եւ ողջ հասարակութեան մասնակցութեամբ։ Այդ Անկախ եւ Միացեալ Հայաստանին մենք հաւատում ենք, որ պիտի հասնենք ազգային ազատագրական պայքարի շնորհիւ։ Ոչինչ կայ վերջնական եւ կայուն։ Եթէ Խ.Ս.Հ.Մ. նման երկիրը փուլ եկաւ, ապա Թուրքիան, որ հայկական, քրտական ու սահմանային լուրջ վէճեր ունի, դիւրաւ կարող է նահանջել։ Ժամանակը կը լուծի նաեւ Հայ Դատի խնդիրը։ Մենք, թերեւս չունենանք ամբողջական Հայաստան, բայց կարող ենք ունենալ առաւելը (քան այսօր)։

 Հայ ժողովրդի հաւաքական գիտակցութեան մէջ տասնամեակներ շարունակ ազգային ազատագրական պայքարի գաղափարը մարմնաւորել է Դաշնակցութիւնը։ 1988ին Հայաստանում ծայր առած ազգային ազատագրական պայքարը Հ.Յ.Դ.ն չորդեգրեց կամ ուշացաւ, եւ հետեւապէս, կորցրեց ժողովրդին առաջնորդելու բացառիկ հնարաւորութիւնը։ ինչո՞ւ։
• Չգիտեմ։ Վստահ չեմ, որ ուշացանք։ Կուսակցութեան մէջ ամէն ինչ ժողովի որոշում է արւում, մենք 88ի ժողովի որոշմամբ մտանք Հայաստան։ Մէկ է, խոչընդոտներ լինելու էին։ Իսկ իմ անձնական կարծիքով, մենք աւելի շատ պիտի սպասէինք, ուսումնասիրէինք ժողովրդի հոգեբանութիւնը, մտայնութիւնն ու տրամադրութիւնները։ Թերեւս շատ շուտ խանդավառուեցինք։ Իսկապէս, Դաշնակցութիւնն է ազգային ազատագրական պայքարի գաղափարակիրը։ Ուրեմն մօտեցման կերպը պիտի տարբեր լինէր։ Ժամանակի հարց չէր, այլ մարտավարութեան։

 Նախագահն իր հարցազրոյցներից մէկում ասաց, որ եթէ Դաշնակցութիւնը թիկունք կանգնէր 88ի պայքարին, թերեւս անկախ հանրապետութեան այսօրուայ իշխանութիւնը լինէր դաշնակցական իշխանութիւն։
• Գիտենք, երբեմն մարդիկ խօսքեր են ասում պարագային համեմատ։ Թերեւս։ Ասում եմ նաեւ, թէ մենք անհրաժեշտ չափով կարեւորութիւն չտուեցինք Հ.Հ.Շ. առաջին համագումարին, թէեւ ներկաներ ունէինք այնտեղ։ Իմ կարծիքով, ներկայ կացութիւնն արդէն իսկ սահմանուած էր այդ օրը, իսկ կոմունիստական վերջին իշխանութիւնը դերակատար է նորերի ձեւաւորման հարցում։ Նրանց մէջ ընդհանուր մի բան կայ՝ առնուազն աշխատելու եւ մարդկանց հետ վերաբերուելու ձեւերի մէջ։

 Այդ ժամանակ ի՞նչ փոխ յարաբերութիւնների մէջ էիք Հ.Հ.Շ.ի հետ։
• 88ից սկսեցինք աշխատել, 90ին բացայայտուեցինք եւ այդ առիթով Հրայր Մարուխեանի հետ այցելութեան գացինք Լեւոն Տէր Պետրոսեանին, որ նոր էր ընտրուել խորհրդարանի նախագահ։ Շատ ջերմ ընդունելութիւն էր, նա շատ սիրալիր էր այդ օրը։ Չգիտեմ, թէ վերջն ինչու այդպէս եղաւ, պատճառն ինձ գոնէ անծանօթ է։ Ես այդ տեսակցութեան մէջ կարեւոր դեր եմ ունեցել եւ չգիտեմ պատճառները, որոնք մղեցին նախագահին՝ այդ աստիճան մաղձով լցուելու կուսակցութեան դէմ։

 Իսկ դուք երբեւէ փորձե՞լ էք փնտռել պատճառները ձեր մէջ։ Եւ ընդհանրապէս, Հայաստանում Հ.Յ.Դ.ի ո՞ր քայլերը կ՚ուզենայիք սրբագրել 88ից ի վեր։
• Այդ մասին ես բազմաթիւ անգամ նշել եմ իմ ճառերի մէջ, որն իմ անձնական համոզումն է անշուշտ։ Մեզ համար, օրինակ, շատ կանուխ էր նախագահական ընտրութիւններին մասնակցելը։ Պէտք էր լաւ ուսումնասիրել հասարակական կարծիքը, կողմնորոշումը։ Պարզապէս, ինչ որ տեղերից թուեր եկան, որոնք կանխատեսում էին, թէ Դաշնակցութիւնը բաւական տոկոս ձայներ կը շահի։ Դրանք բոլորն էք փուչ դուրս եկան եւ սխալ։ Չգիտեմ, Հ.Հ.Շ.ի դէմ պայքարը մեզնից սկսուեց, թէ իրենցից։ Բոլոր դէպքերում կարելի էր երկուստեք աւելի կիրթ լինել, յատկապէս մամուլում, որը պէտք էր հսկողութեան տակ առնել եւ որը չեղաւ։ Բաներ պատահեցին, որոնք կարող էին չպատահել։ Մանրամասնութիւնների մէջ չխորանանք։

 Անկարելի է մոռանալ շուկայական գռեհկութեան ու գաւառականութեան մակարդակը, որով պախարակում էին միմիանց Հ.Հ.Շ.ական ու դաշնակցական մամուլը՝ նախագահական ընտրարշաւի օրերին։ Չափ ու սահման չկար, չափին մէջ դնող չկար։ Անուանարկւում էր հանրապետութեան իշխանութեան բարձրագոյն աթոռը, ծանակւում էր անթիւ լուսեղէն զոհեր տուած ազգային կուսակցութիւնը։ Եւ մենք ամէնքս խաբուած ու կողոպտուած էինք զգում, քանզի մեր պայծառ երազների միջից դուրս էին քաշել Հայաստան հայրենիքի բոլոր սրբութիւններն ու անխղճօրէն տրորում էին աղբի մէջ։
• Այո, միանգամայն համաձայն եմ ձեզ հետ։

 Արդեօք Հ.Յ.Դ. ձախողումների պատճառներից մէկն էլ գաղափարական կայուն համոզմունքներ ունեցող մտաւորականութեան պակասը չէ՞ր։ Եւ, առհասարակ, ընտրութեան ի՞նչ չափանիշներով առաջնորդուեց կուսակցութիւնը՝ Հայաստանում իր շարքերը համալրելիս։
• Առաջին տարիներին շրջաններ գործուղուած գործիչներն առաջնորդւում էին իրենց կազմակերպական բնազդով ու գիտակցութեամբ։ Շարքերն ընդունուելու համար գործածում էին կանոնագիրը։ Սկզբի համար ճիշդ ձեւ էր։ Բայց երբ արագօրէն թիւը սկսեց բազմանալ, դարձաւ վտանգաւոր։ Գիտէք, երբ ժողովուրդը եօթանասուն տարի բռնապետութեան տակ է ապրել, նկարագրային խաթարումները յաճախադէպ երեւոյթ են։ Դժուար է լաւը զանազանել վատից։ Ես ոչ մէկին չեմ ակնարկում, ասում եմ իբրեւ երեւոյթ։ Հայաստանի ընկերները նոյնն էին պնդում՝ այդ ո՞վ է, որ մաքուր անցեալ ունի։ Դժուար հարց է։ Կոմունիստների մէջ էլ սքանչելի մարդիկ կան։ Մի գուցէ ընդունուողների մէջ կային նաեւ շահ ակնկալողներ։ Յետոյ նկատեցինք, որ քիչ են մտաւորականները եւ սկսեցինք աշխատել այդ ուղղութեամբ, բայց նախագահի դեկտեմբերեան յայտնի հրամանագիրը կանխեց մեզ։ Կամ Հայաստանի մտաւորականութիւնը կայուն համոզմունքներ չունէր, կամ մեզ չյաջողուեց բացատրուել նրանց հետ։ Հաւանաբար երկու պատճառներն էլ աշխատեցին։

 Վերջապէս ի՞նչ է Դաշնակցութեան ուզածը Հայաստանում։
• Մեր ուզածը բոլոր կուսակցութիւնների, բոլոր կարող ուժերի համախմբումն է հայ պետականութեան շուրջ ու ազգային փրկութեան կառավարութեան ստեղծելը՝ մի քանի տարում։ Որպէսզի յաղթահարենք տնտեսական, քաղաքական ու Արցախի դժուարութիւնները։ Ասաց՝ եկէք, այս կամ այն պաշտօնեայի հետ զրուցէք։ Սա չէ մեր ուզածը, մերը բոլոր իրական ուժերի համախմբումն է իշխանութեան շուրջ։ Դաշնակցութիւնը Հայաստան եկաւ շատ բանիմաց մասնագէտների կողմից պատրաստուած տնտեսական լուրջ ծրագիրով։ Նախագահն ինքն էլ խանդավառուեց, ինչպէս նաեւ այն ժամանակուայ վարչապետ Վազգէն Մանուկեանը։ Յետոյ ծրագիրը դրեցին գզրոցներն ու այդպէս էլ մնաց։ Իսկ մեր քաղաքական ծրագիրը խորհրդարանում յայտարարել ենք՝ ժողովրդավարութեան հիման վրայ ազատութիւններ։ Արտաքին քաղաքականութեան մէջ՝ Հայ Դատի պահանջատիրութիւն։ Իսկ այն, որ մենք ուզում ենք իշխանութիւն զաւթել, շինծու է։ Հակառակը։ Հայաստանի արդի պայմաններում, երբ պատերազմն է ու մենք էլ թշնամիներով շրջապատուած, պէտք է ստեղծել ազգային միաւորման կառավարութիւն։ Նախաձեռնութիւնը պիտի լինի իշխանութիւններինը, մնացած բոլոր իրական ուժերը պիտի հաւաքուեն նրա շուրջ։ Սա է մեր ուզածը։

 Եթէ իշխանութիւնների հետ երկխօսութիւնը ստացուի, Հ.Յ.Դ.ն պատրա՞ստ է հրաժարուել անհարկի գաղտնապահութիւնից, զինեալ պայքարի հնարաւոր գործածութիւնից եւ անցնի խորհրդարանական գործունէութեան։
• Եթէ իրական ժողովրդավարութիւն գոյութիւն ունենայ երկրում, կարող է դա պատահել, իսկ եթէ անկախութեանն իրական վտանգ սպառնայ, արտաքին թշնամու կամ ներքին բռնակալի սպառնալիք ստեղծուի, Հ.Յ.Դ.ն այն կուսակցութիւնն է, որ անմիջօրէն կը վերականգնի իր աւանդոյթները։ Այն վերջին անգամ պէտք եկաւ Արցախի համար։

 Եւ ամենացաւոտ հարցը։ Ես չեմ ուզում հաւատալ, այսպէս կոչուած, «Դրոյի գործով» յարուցուած մեղադրանքներին։ Բայց եթէ դատարանն արդարացիօրէն կամ ոչ, ապացուցուած համարի մեղադրանքները, յետագայ ի՞նչ քայլերի կը դիմի կուսակցութիւնը՝ իր արժանապատուութիւնը պաշտպանելու համար։
• Չարաշահումներ գուցէ եղել են դաշնակցականների կողմից։ Կարող է պատահել։ Այդ մասին ես յայտարարել եմ իմ ճառերի մէջ։ Բայց ասուածը չասուածի պէս է ընդունւում. Հայաստանի վարիչները պահանջում են նորից ու նորից կրկնել նոյնը։ Ասել եմ, որ դաշնակցականներն էլ մարդիկ են եւ ոչ անպայման սուրբ։ Ամէն մարդու նման կարող են յանցագործութիւն կատարել։ Կարող է պատահել։ Անկարելի չէ։ Ես չգիտեմ, Արսէն Արծրունին կամ Հրանդ Մարգարեանը յանցագործութիւն կատարե՞լ են թէ ոչ։ Ինձ անծանօթ են պարագաները։ Մէկ բան կարող եմ ասել եւ դա յայտարարում եմ՝ դաշնակցականը կարող է յանցագործ լինել, բայց Դաշնակցութիւնը՝ ոչ։ Հ.Յ.Դ.ն ժողովներով ու մարմիններով է արտայայտւում։ Ես այսքան տարի մասնակցել եմ ժողովներին եւ միշտ գերագոյն մարմիններում եմ եղել, մարդասպանութեան, մաքսանենգութեան որոշումներ չի կայացրել Դաշնակցութիւնը։ Այդպիսի բան չկայ։ Հ.Յ.Դ.ն ունի մարտական կազմակերպութիւն՝ աչքի զարնող կարգապահութեամբ, ‎ֆիդայական երկաթեայ կազմակերպուածութեամբ։ Դրանք Արցախում մեր հայ գնդերն են, որ տեսանք։ Եւ կարծեմ, համեմատութիւն էին արել՝ ամենաշատ զոհեր տուել է Դաշնակցութիւնը։ Դա հարց չէ, Հ.Յ.Դ.ն ստեղծուած է հէնց այդ պայքարի համար։ Բայց Հ.Յ.Դ.ն որոշում չի կայացրել թմրեցուցիչ վաճառել կամ մէկնումէկին սպաննել, եթէ դա Սուլթան Համիտը չի կամ Վանի կուսակալը։ Ես յայտարարում եմ, որ այդպիսի բան չկայ։ Ես չեմ կարող հեռուից դատաւոր լինել Հայաստանի մէջ, չեմ կարող քննիչի դեր ստանձնել։ Եթէ յանցագործութիւն կատարուել է, կը մնայ փաստել, թէ կատարուել է։ Տակաւին այդպիսի որեւէ փաստ չունեն։ Եթէ արդարացիօրէն ձեռք բերեն փաստեր ու պետութիւնն իր պատիժը տայ, վստահ եղէք, կուսակցութեան պատիժը նոյնքան սաստիկ կը լինի։ Սակայն պէտք չէ այն կապել կուսակցութեան վարկի հետ։ Այստեղ է, որ սկսւում է նենգութիւնը՝ ամէն ինչ անել, որ Արսէնն անպայման ցուցմունք տայ Բիւրոյի անդամ Վահան Յովհաննիսեանի դէմ, ամէն ինչ անել, որ այդպիսի փաստեր կորզուեն։ Սա անընդունելի, բայց շատ երկրների կողմից գործածական ձեւ է։ Այս է ասելիքս։

 Սակայն, ըստ Հ.Յ.Դ. գործիչների, այդ ամէնը կայ ու տեղի է ունենում։ Եթէ կուսակցութիւնը անարդար գտնի դատարանի որոշումը, Հ.Յ.Դ.ն կ՚անի՞ արտակարգ իրադրութեան քայլեր։
• Դաշնակցութիւնը շատ բան կարող է անել, բայց չի ուզում։ Դեռ յոյս ունենք հասկացողութեամբ լուծել հարցը։ Նուազագոյն շարժումը մեր կողմից կարող է քաղաքացիական պատերազմի հանել Հայաստանը։ Մենք դա չենք ուզում։ Մեր ժողովուրդը շատ ցաւ է քաշել, նոր ցաւ, նոր տառապանք նրան տալ պէտք չէ։ Թող դաշնակցականներ զոհուեն, թող Դաշնակցութեան վարկը մի փոքր անկում ապրի, ժամանակը ցոյց տայ, թէ ո՛ւմ կողմն է ճշմարտութիւնը։ Հակազդելու ձեւեր շատ կան, բայց դժբախտաբար մենք ամէն բան չենք կարող անել։ Մեզ թոյլ չեն տայ։

 Քաղաքական շրջանակներում կարծիք կայ, թէ Հրայր Մարուխեանի երկարատեւ ղեկավարութիւնը կուսակցութեան գաղափարների լճացման է տանում, եւ յաճախ կայացւում էին միաձայնեայ որոշումներ։ Նախագահը ձեր Բիւրօն անուանում է մարուխեանական։
• Հաւանաբար խորհրդային զառամած ղեկավարներին յիշեցիք։ Ոչ, Մարուխեանն ակտիւ, աշխոյժ երիտասարդ մարդ էր, իսկ Բիւրօն կոլեգիալ մարմին է, եւ որոշումն էլ միաձայնեայ լինել չի կարող։ Ու եթէ Բիւրոյում մէկը կարող է ոմանց համակրելի լինել, միւսը ոչ, դա արդէն անձնական խնդիր է։ Անտեղի խօսակցութիւններ են։ Դաշնակցութիւնը ոեւէ մէկին հաշիւ տալ պարտաւոր չէ, եթէ ուզի, տաս անգամ կ‏՚ընտրի մէկին։

 Կարծիք կար նաեւ, թէ նա անզիջող էր, անհանդուրժողական։ Տասնապետեանն աւելի մեղմ է, հաւասարակշռուած, երկխօսութեան պատրաստ։
• Խառնուածքի հարց է պարզապէս։ Եթէ ես հանդուրժող եմ ու ինծի հետ երկխօսութեան գնալ հեշտ է, ինչո՞ւ իշխանութիւնները չօգտագործեցին առիթը, երբ անցեալ տարի երկու ամիս Երեւանում էի։ Դասախօսում էի համալսարանում, մասնակցում էի Բիւրոյի նիստերին, Կեդրոնական Կոմիտէի աշխատանքներին։ Ես նրանց տրամադրութեան տակ էի, բայց Հայաստանի նախագահն ու պետութեան պաշտօնեաները չուզեցին խօսել ինձ հետ։ Մի կարծէք, թէ կը հրաժարուէի, եթէ հրաւիրէին, ժամադրութիւն նշանակէին կամ պարտադրէին իրենց մօտ գնալ։ Ոչ մէկ ձայն։

 Յայտնի պատճառով Մարուխեանը հեռացել է ակտիւ քաղաքականութիւնից։ Կա՞ն փոփոխութիւններ։
• Կադրեր շատ ունենք։ Բարեբախտաբար մենք այն կուսակցութիւնն ենք, որ եթէ աղէտ պատահի, ներկայ Բիւրօն կարող ենք փոխարինել պատրաստ մի ուրիշով, չհաշուած փորձառութիւնը, որ ժամանակի հետ կը գայ։ Ժամանակին ունեցել ենք երեք Բիւրօ, ըստ աշխարհաքաղաքական ռեժիմների։ Հիմա, դժբախտաբար, այդ ձեւին գուցէ կը ստիպուենք վերադառնալ ե՛ւ փոքր Հայաստանի մէջ, ուր ոչ սուլթանից վախ կայ, ոչ ցարից։ Ընդհանուր Ժողովում եզրակացութեան կը գանք։

«Ազդակ»
25 Հոկտեմբեր 1995



«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»

0 comments:

Հայտնեք Ձեր կարծիքը՝