Յաջորդ օրերուն, մեռած մարդը դադարեցաւ մտազբաղում մը ըլլալէ։ Նկատեցի, թէ գրաշարները իրենք ալ չեն արտայայտուիր մեռնողին մասին, ո՛չ ինծի, ո՛չ իրարու։ Զարմանալի էր։ Իրենց կատակներով եւ առօրեայ միմոսութիւններով համբաւեալներն իսկ կը խուսափէին օգտագործելէ պարագայ մը, որ կրնար առատ նիւթ հայթայթել։
Ակամայ սովորութիւն դարձաւ ինծի համար, յաճախ կանգ առնել խորշին դէմ ու մտածել։ Ցաւ չկար, տագնապ չկար այլեւս խորհրդածութիւններուս մէջ։ Սկսած էի անգիտակցաբար խղճի քննութիւն մը կատարել, ճշդումներ ընել, հաւանականութիւններ դասաւորել։ Եթէ բժիշկ մը հասցնէինք, մարդը կը փրկուէ՞ր արդեօք։ Բայց եթէ մահամերձ էր արդէն, ու քանի մը ժամ ետք պիտի մեռնէր, ի՜նչ կրնար ընել բժիշկը։ Իսկ մահամերձ մը կրնա՞ր խօսիլ այդպէս զօրեղ ու յստակ ձայնով, ինչպէս խօսած էր մեռնողը...
Սկիզբը այս հարցումները եւ անոնց պէս հազար ու մէկ ենթադրութիւններ կ՚ելեւէջէին մտքիս մէջ, հանելուկի մը լուծումը փնտռող անվնաս վարկածներու պէս։ Բայց հետզհետէ մոլութիւն մը դարձան։ Նկատեցի թէ միայն երթեւեկներուս ժամանակ չէր որ կանգ կ՚առնէի սանդուխին դէմ։ Պատահեցաւ, որ օրուան մէջ քանի մը անգամ թողում սեղանս ու ելլեմ դուրս, առանց պատճառի, եւ ուղեղս շարունակէ միշտ նոյն խաղը – կը մեռնէ՞ր թէ ոչ, եթէ բժիշկ մը կանչուէր...
Ինչ որ մտքի խաղ մը կը կարծէի, դարձաւ մտասեւեռում մը։ Առաջին օրուան սուր տագնապին մէջ չէի այլեւս, բայց մութ, խուլ, տաժանելի բան մը սպրդած էր հոգիէս ներս ու կը մնար, կը ծանրանար։ Այլեւս որեւէ նոր մուրացիկ չեկաւ գիշերելու սանդուխներուն տակ։ Կը մաղթէի ամբողջ սրտով, որ յայտնուի նոր մը եւ ջնջէ նախորդին պատկերը, յիշատակը։ Այնպէս կը կարծէի, որ եթէ անգամի մը համար ուրիշ մը նստի կամ պառկի այդտեղ, վերջնապէս պիտի չքանայ միւսին հալածող կերպարանքը, լայնաբաց աչքերով խոշոր գլուխը... Թող գար ուրիշ աղքատ մը, փոյթ չէ թէ աւելի աղտոտ եւ հիւանդ։ Հա՛ց տայինք, դրա՛մ տայինք, խնամէինք։ Հա՛յ ըլլար, ասորի կամ արաբ, միեւնոյնն էր։ Միայն թէ գա՛ր...
Չեկաւ։ Ըստ երեւոյթին, Հոգետունի ապահով խորշին չարաշուք համբաւը տարածուած էր գիշերական մուրացիկներուն մէջ ու ոչ ոք կ՚ուզէր վարակուիլ անծանօթ մեռելային հիւանդութենէն։
– Պարոն, կը մեռնիմ, բժիշկ մը...
Անտանելի էր օրն ի բուն յիշել այս խօսքը, եւ յետոյ մտածել թէ մարդը այդպէս ըրաւ ու մեռաւ քիչ յետոյ, երբ դուն գացիր ընկերներուդ հետ ամբողջ գիշերը զուարճացար։ Սեղանս պատուհանին առջեւն էր, ու մարդը մեռած էր ճիշդ երկու քայլ անդին։ Ինքնաթելադրութեան փորձեր ըրի, ճգնեցայ այնպէս հաւատալ, թէ նման մէկը երբեք եկած չէր, մեռած չէր...
Չեղա՛ւ։
Վերջապէս, տուի վճռական որոշում մը եւ գործադրեցի նոյն օրն իսկ։ Ատաղձագործ մը կանչեցի, վճարեցի եւ տախտակով ծածկել տուի խորշը, սանդուխներուն տակի ամբողջ տարածութիւնը։ Դուռ մըն ալ շինեց, կղպանք մը դրաւ։ Գրաշարները ծորակով թիթեղ մը զետեղեցին ներսը եւ դարձաւ իրենց լուացարանը։
Ամէն կէսօր-իրիկուն, աշխատանքէն ետք, հոն էր որ կ՚օճառուէին, կը մաքրուէին։ Յետոյ բանալիով կը կղպուէր դուռը։ Սովորութիւն եղաւ աւելորդ, անգործածելի գոյքեր եւս հոն տեղաւորել։ Տեղը բաւականին լայն էր ու կը կատարէր ապահով մթերանոցի մը դերը։
Օր մը, Նշան, մտերիմ ընկերս, հարցուց շուկայի մարդու իր հետաքրքրութեամբ.
– Ի՞նչ ծախսեցիր դուրսը ծածկելու համար։
– Քսանչորս ոսկի։
– Գէշ չէ։ Պզտիկ ծախսով մը տեղ մը շահեցար։ Կը տեսնեմ թէ մարդ ըլլալիք ունիս...
Նշան չէր գիտեր, ոչ ոք գիտցաւ, թէ «մարդ ըլլալու» գործնական մղում մը չէր այդ սենեակը շինել տուողը, այլ պարզապէս մեռած մարդու մը անողոք ճնշումը, ապրող մարդու մը հոգիին վրայ...
*
* *
Ատեններ ետք նշմարեցի, թէ աշխատաւորներէն միայն Ժագն էր որ չէր լուացուեր հոն եւ կը խուսափէր նոր սենեակը մտնել ելլելէ։ Տպարանին բոլոր բանալիները ձեռքն էր ու կը պահէր յայտնի գոհունակութեամբ մը, իրեն հանդէպ ցոյց տրուած վստահութենէն խորապէս երջանիկ եւ միւսներուն վրայ գերադասութեանը գիտակից։ Բայց ոչ մէկ օր ձեռք զարկաւ սանդուխներու բանալիին։ Թողուց միւսներուն։ Չնկատել ձեւացուցի ու շարունակուեցաւ այդպէս։
Յայտնապէս, Ժագն ալ լուծելի խնդիր մը ունէր սրտին խորը, մեռեալին կապուած։ Քնացող դառնութի՞ւն մը մարդուն հարուստ ազգականներուն դէմ, ինծի՞ դէմ, ինքն իրե՞ն դէմ – յայտնի չէր...
Շար 48
«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»
0 comments:
Հայտնեք Ձեր կարծիքը՝