Յակոբը ժպտալով պատասխանեց.
-Զարմանում ես, որովհետեւ չես հասկանում կ. Կոմիտէի էութիւնը: Մեղուանոցին մէջ մայր մեղուն է ամէն ինչը եւ բոլոր մնացած մեղուները նրա ստեղծածն են եւ նրա գերին: Նա ինչ որ հրամայէ, այնպէս էլ կը լինի: Բոլորին նա տարբեր աշխատանք է տալիս եւ այդ աշխատանքի է տալիս եւ այդ աշխատանքի հա մաձայն զինել է նրանց, մէկին կնճիթներ եւ զրահններ է տուել` թշնամուն խեղդելու համար, միւսին` խայթոցներ` իրեն պաշտպանելու, ծաղիկների նեկտարը հաւաքելու ու մեղր դարձնելու: Ինքը այդ բոլորէն զուրկ է, մի թշուառ որդ, որ ապաւինած է իր ստեղծածների զոհաբերութեան վրայ: Բայց եթէ այդ որդը մեղուանոցից բացակայ է, բոլորը իրար կը փճացնեն եւ կը փախչին: Դրա համար էլ նա միշտ նրանց մէջն է եւ բանտարկուածի նման արեւ չի տեսնում: Հաշուիր որ մայր մեղուն կ. Կոմիտէն է: Նա երեք պարտք ունի` ա/ լինել իր զաւակների մէջ գիշեր ու ցերեկ, արեւ չտեսնել մեր մայրիկների պէս եւ սիրել բոլորին անխտիր կերպով. բ/Ներդաշնակութիւնը պահել բոլոր բազմութեան մէջ եւ կամք ունենալ այդ միութիւնը պարտադրելու. գ/ նախատեսել եւ ապահովել այդ բազմութեան գոյութիւնը վտանգի ու խաղաղութեան ժամանակ եւ անոր ուժեղացումը որակով ու թուով: Ուրիշ ոչինչ:
Յակոբը այս օրինակով ինձ կ'ուզէր բան հասկցնել, ես ինծի հարց կուտայի. «Յակոբը, մայր մեղուի իր պատմութիւնը անելով, կ'ուզէ որ մենք կապկենք մեղունե ՞րը, թէ՞իր ըսածը բնատուր յատկութիւնն է այս ժողովուրդին»: Ես երեւակայութեամբ գնացած էի Երիզա, ուր իմաստութեան աստուածը Անահիտ դիցուհին էր, որ մայր մեղուի նման ամէն ինչ էր, թէպէտ ինքը քարէ արձան մըն էր: Չլինի՞ թէ այս բոլորը յարութիւն առած եւ եկած խառնուած էին Կարսի կանոնագրին մէջ եւ կ. Կոմիտէի ընտրութիւնն ալ դարձած էր չգրուած օրէնք մը:
- Ասում ես` թողած Տուրբախը, որ մի հերոս է, ուրիշին ենք մտցնում մարմնի մէջ: Այդ է լաւը: Կ.Կոմիտէի անդամները հերոս լինելու հնարաւորութիւնը եւ պարտականութիւնը չունին: Նախ` գաղտնի պէտք է լինին: Եւ յետոյ` նրանք են որ հազարներով պէտք է ստեղծեն Տուրբախի նմանները: Ասում ես` ինձ եւ Սերգէյին թողած, ուրիշներին առաջ կը գցենք: Այդ լաւ է: Մենք այսօր կանք, վաղը չկանք եւ գործի վրայ էլ կը վերջանանք: Բայց ո՞ վ պիտի լինի մեզանից աւելի լաւ եւ շատ աշխատաւորներ ստեղծողը: Եթէ կ. Կոմիտէն հասկանայ իր դերը եւ ուրիշ բաների չխառնուի, եթէ նա իր հաւկիթները ածէ եւ կամք ունենայ կառավարելու` առանց երկպառակութեան, նա կ'արդարացնէ իր գոյութիւնը, եւ ամէն ինչ յարատեւ եւ լաւ կը գնայ: Այս կը լինի, երբ նա մի անձ դառնայ:
- Այսչափը պատմեցի, որ հասկնալի լինի մէկ այլ մտայնութիւն, մէկ այլ մթնոլորտ, զոր ստեղծած էր կ. Կոմիտէն այդ շրջանի մէջ:
Գործիչը, զինուորը եւ երկիր գնացողը այն տարրն էր, որ « մատաղ» պիտի լինէր ազգութեան: Անոնք ենթարկուած էին առանձին կանոններու, որոնցմէ գլխաւորներն էին.-
- Պէտք չէ ունենաս քու սեփականութիւնը:
- Կապերդ պէտք է կտրես քու ընտանիքիդ եւ ընդհանրապէս կիներուն հետ:
- Վայելքներուն բնաւ պէտք չէ մասնակցիս:
- Պէտք է լինես քու ծառան եւ ընկերոջդ ծառան:
- Լեզուով, շարժուձեւով պէտք է լինես պատշաճ, համարձակ եւ հպարտ:
Սուտ խօսիլը, գողնալը, հարբիլը, շնանալը, աղջիկներուն հետ սիրաբանութիւն ընելը, փափուկ կեանք սիրելը, մայրենի լեզուն չգիտնալը, վախկոտութիւնը, քսութիւնը, անհամարձակութիւնը մարդկային թերութիւններ են: Ան որ ատոնցմէ մէկը ի ծնէ չէ ունեցած եւ չունի իր անկարողութեան պատճառով, առաքինի չէ: Առաքինին այն է, որ ամէն թերութիւն ունեցած է, բայց հրապարակով կը խոստովանի, կը հրաժարի անոնցմէ, , կը պայքարի անոնց դէմ եւ կը յաղթէ: Ի ՞նչ արժէք ունի տէրտէրի քարոզը ողորմածութեան մասին, երբ գրպանէն մեթալիկ չ'ելլեր: Բարեգործը այն է, որ ունի եւ ունեցածը կուտայ: Ի ՞նչ արժէք ունին կռտուած մարդու, կամ լեռը փախած ճգնաւորի ժուժկալութեան խրատները: Արժէքաւորը այն է, որ ամէն ինչ ունի, բայց ժուժկալ կը մնայ:
Ահա այս հոգեկան դպրոցին մէջն էր, որ զիս դրած էին «վարժուելու» համար: Մայրս, եղբայրներս եկած էին Կարս եւ հոն հաստատուած: Անոնք նոյնիսկ հարուստ էին, բայց ես ընդհանուր մթնոլորտէն ազդուած` ոտք չէի կոխեր մեր դրան շէմքէն ներս: Ձորի թաղի մեր բրիշակ կացարանին մէջ, գետնի վրայ, եափունճի մը իբրեւ վերմակ պէտք է ունենայի այլեւս: Թեփանենց Ալեքի աժաննոց ճաշարանէն թաւայ կամ չանախ բերելը եւ փորը լեցնելը, իմ եւ ընկերներու կօշիկները հերթով մաքրելը, մեր ձիերը մեր ձեռքով թիմարելը, կերակրելը` ամէնօրեայ մեր պարտականութիւններն էին դարձած կուսակցական աշխատանքներու կողքին:
Շար.5
«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»
0 comments:
Հայտնեք Ձեր կարծիքը՝