Քիւրտերը անցեալին փորձանք հայերու այժմ թուրքերու գլխուն

Օշին Էլակէօզի նշմարը ուսանելի է
Նշանակ

.«.«.«.«.«.«.«.«.«.«.«.«.«.«.«.«.«.«.«.«.«.«.«.«.«.«.«.«.«.«.«.«.«.«.«.«.«.«.«.«.«..

Հայերը, Օսմանական կայսրութեան մէջ ճանչցուած էին իբր աշխատասէր եւ արուեստագէտ ազգ մը: Օսմանական պալատին մէջ ալ կը պաշտօնավարէին մեծ թիւով ամիրաներ,փաշաներ,խորհրդատուներ եւ այլ պալատական պաշտօնեաներ: Այդ շրջանին հայ ազգը Օսմանական կայսրութեան կողմէ կը կոչուէր
<< հաւատարիմ հպատակներ>>:

Օսմանական կայսրութեան մէջ հայ ազգին ունեցած հարցերը ,ժողովուրդին կրած տառապանքը եւ իրենց ունեցած գանգատները , 1915 էն շատ առաջ սկսած էին . եւ բոլոր գանգատներուն պատճառը քիւրտ ցեղախումբերուն եւ աւազակախումբերուն հայ գիւղերուն վրայ ըրած յարձակումները , հարստահարումները , սպանդները,բռնաբարումները եւ այլ վայրագութիւններն էին:Քիւրտերը, թափառական ցեղեր էին եւ երկրին մէջ միշտ կը շրջէին առանց մնայուն ապաստան մը հաստատելու:Այս կացութիւնը հարկաւ թէ ընդունելի չէր կայսրութեան կողմէ, որովհետեւ թափառական ժողովուրդ մը արտադրում չունենալուն համար երկրին ալ օգուտ չէր կրնար ունենալ:Եղանակ մը երկրին մէկ շրջանին մէջ կ՜ապրէին ու յետոյ կը փոխադրուէին ուրիշ շրջան մը:

Այս անպատեհ կացութիւնը փոխել եւ թափառական եղող այս ազգէն ալ օգտուելու համար այն ժամանակուայ կայսրը, քիւրտերուն թափառականութեան վերջ տալով իրենց հող տրամադրեց որպէսզի հերկէն , աշխատին ու թէ իրենք շահին եւ թէ երկրին օգտակար ըլլան:Բայց քիւրտերը աշխատելու բնաւ վարժ չըլլալնուն եւ այսպէս փափաք մըն ալ չունենալնուն համար փոխանակ աշխատելու իրենց դրացի աշխատասէր հայ գիւղերը հարստահարելով, կողոպտելով եւ հայ գիւղացիները իրենց ստրկութեան տակ առնելով ապրիլ սկսան:

Կայսրութեան արեւելեան նահանգներուն մէջ ապրող հայ ժողովուրդին գանգատները,կոչերը եւ իրենց կրած տառապանքը չիմացուեցան ոչ կայսրութեան ոչ Հայոց Պատրիարքարանի եւ ոչ ալ հայ ամիրաներու ու փաշաներու կողմէ: Այս վերջինները իրենց հանգիստը չէին ուզեր խանգարել իսկ կայսրն ալ չէր ուզեր հայերու պատճառով իրեն կրօնակից քիւրտերու հետ որեւէ կնճռոտ հարց ունենալ:Ասկէ զատ կար նաեւ այն պատճառը որ կայսրութեան տիրապետութեան ոյժը չէր հասնէր մինչեւ արեւելեան նահանգները:

Հայ ազգի ամենամեծ գրողներէն մէկը եղող Րաֆֆի (Յակոբ Մելիք Յակոբեան ) որ ապրած է 1835 - 1888 տարիներուն իր վէպերուն մէջ շատ լաւ բացատրած է հայ ժողովուրդին Քիւրտերու կողմէ կրած տառապանքը մանաւանդ իր << Տաճկահայք >> կոչուած վաւերական գիրքին մէջ:Րաֆֆիի գիրքերը շատ մեծ կարեւորութիւն ունին մեր պատմութեան մէջ որովհետեւ ան մահացած է 1915 էն քսանեօթ տարիներ առաջ ուստի ոչ ոք կրնայ պնդել թէ Րաֆֆիի գիրքերը ցեղասպանութեան քարոզչութիւն են, ընդհակառակը անոնց բոլորն ալ մէյմէկ վկայագիր է որոնցմէ շատ յստակ կերպով կարելի է տեսնել թէ հայ ազգը բռնի կ'առաջնորդուի դէպի բնաջնջում:

Օսմանական կայսրութեան արեւելեան նահանգներուն մէջ ապրող հայ ժողովուրդին կրած տառապանքը Ապտիւլ Համիտի կայսրութեան շրջանին իր գագաթնակէտին հասաւ:Յետոյ սկսաւ հայ ժողովուրդին ինքնապաշտպանութեան շարժումը բռնապետութեան դէմ :Ասոր վրայ Ապտիւլ Համիտ կազմեց Համիտիյէ կոչուած զօրագունդերը որոնք կը բաղկանային բանտերէ ազատ արձակուած քիւրտ դատապարտեալներէ:Այս վերջիններն ալ աւելի վայրագութեամբ սկսան խոշտանգել ու կոտորել հայ ժողովուրը:Ապտիւլ Համիտը տապալող իթթիհատականները իր տեղ բերին Մէհմէտ Ռէշատ որ կատարեալ կերպով իրենց խամաճիկը դարձաւ բայց կայսրութեան մէջ խռովութիւնները ե խառն վիճակը կը շարունակուէր:

Ծայրայեղ ազգայնամոլ քաղաքականութիւն մը մշակող իթթիհատականները, 23 Յունուար 1913 ին այն ժամանակ հազարապետ եղող մեզի ծանօթ Էնվէր փաշայի առաջնորդութեամբ զինուած խումբ մը զինուորով զինուորական յեղափոխութիւն մը իրականացուցին եւ երկրին վրայ ձեռք դրին:

Իթթիհատականներու ծայրայեղ ազգայնամոլ քաղաքականութեան գլխաւոր զոհը դարձեալ հայերը եղան եւ այս զոհերուն դահիճներն ալ դարձեալ քիւրտերը, որոնք այդ տարիներուն իթթիհատականներուն հակահայ քաղաքականութեան եւ հայաջինջ ծրագիրներուն ամենամեծ զօրակիցներն էին:Շարունակութիւնը բոլորս գիտենք արդէն հայ ազգը Միջագետքի հողերէն բնաջնջուեցաւ ու անոնց տեղ եկան քիւրտերը :Հայ ազգին ինքնապաշտպանութեան շարժումին ծագման պատճառը եւ գլխուն եկած այս ամենամեծ փորձանքին մայր ազդակը քիւրտերը եղած են, դահիճներն ալ դարձեալ իրենք եղած են:

Մեր ազգին կրած տառապանքը եւ բնաջնջումը շատ պարզ եւ համառօտ ըլլալով այս տողերով բացատրելէ վերջ գանք այսօրուան վիճակին :

Այն տարիներու դէպի հայ ժողովուրդ ուղղուած քիւրտերուն թշնամութիւնը հայերուն բնաջնջումէն վերջ իր ուղղութիւնը փոխեց եւ ուղղուեցաւ դէպի 1923 ին հռչակուող թուրք հանրապետութեան:Հանրապետութեան հռչակումէն մինչեւ այսօր իրականացած են շուրջ 24 քրտական ապստամբութիւններ որոնք թուրք պէտութեան կողմէ կարելի եղած է հակակշիռի տակ առնել արիւնոտ բախումներէ ետք:

Հիմա կը կարծուի թէ Թուրքիոյ մէջ կ՜ապրին շուրջ 15 միլիոն քիւրտ որոնք քաղաքական մեծ ոյժ մը կը կազմէն երկրին մէջ եւ ունին իրենց կուսակցութիւնը :Կայ նաեւ ՓՔՔ կոչուած ահաբեկչական կազմակերպութիւնը որ շուրջ 30 տարի է ի վեր արիւնոտ պատերազմ մը կը մղէ թուրք պէտութեան դէմ:Շնորհիւ վերջին ութ տարիներու ընթացքին Թուրքիոյ ժողովրդավարութեան բարելաւման, քիւրտերը հիմա աւելի համարձակ պահանջքներ կ'ունենան պետութենէ:Անոնք կը պահանջեն որոշ նահանգային ինքնավարութիւն, քրտերէնին որպէս պաշտօնական լեզու ընդունուիլը եւ քրտական դրօշին արեւելեան նահանգներուն մէջ պարզուիլը :Քիւրտերուն հիմա ունեցած այս պահանջներուն մասին ասկէ հինգ տարի առաջ կարելի չէր նոյնիսկ մտածել:Իրենց այս պահանջքները հիմա ընդունելի կ'ըլլան նաեւ թուրք դիւանագէտներու եւ որոշ կուսակցութիւններու կողմէ:Ընդդիմադիր կուսակցութեան պետը 12 Յունիսին կարատուելիք ընդհանուր ընտրութիւններէն առաջ ըրած քարոզչութեան ժամանակ կը խոստանայ որ եթէ իրենք գործի գլուխ գան պիտի ընդունին քիւրտերուն պահանջները որոնք եթէ իսկապէս իրականանան կրնան երկիրը կամաց կամաց առաջնորդել դէպի բաժանում եւ Թուրքիոյ հողերուն մէկ մասին վրայ քիւրտիստանի մը հռչակման:Զարմանալին այն է որ Թուրքիոյ մայր ընդդիմադիր կուսակցութիւնը որ իթթիհատական կուսակցութեան, այն ժամանակուայ պետութեան կողմէ փակուելէ եւ ղեկավարներուն մէկ մասին ձերբակալուելէ վերջ, մնացած հին իթթիհատականներու եւ Մուսթաֆա Քէմալի կողմէ կազմուած կուսակցութիւն մըն է եւ Թուրքիոյ մէջ ընդունուած է իբր Մուսթաֆա Քէմալի կուսակցութիւնը հիմա այս նոյն կուսակցութեան պետն է որ իր քարոզչութիւններու ընթացքին կը խոստանայ թէ եթէ գործի գլուխ գան քիւրտերուն այս անընդունելի պահանջները պիտի ընդունին:Ուրիշ զարմանալի իրականութիւն մըն ալ այն է որ այս խոստումը տուող ընդդիմադիր կուսակցութեան պետը ինքն ալ Տերսիմցի քիւրտ մըն է:

Օսմանեան Կայսրութեան շրջանին երկրին մէջ ապրող հայ ժողովուրդին բնաջնջումին մէջ մեծ դեր ունեցող քիւրտերը, հիմա իրենց հին դաշնակիցները եղող թուրքերուն պատկանող հողին մէկ մասը իրենցմէ անջատել կը ջանան : Այն տարիներուն հայ ժողովուրդին իրենց գոյատեւումը շարունակելու համար ունեցած արդար պահանջներուն զէնքով, սուրով ու աքսորով պատասխանող պետութիւնը, հիմա քիւրտերուն ունեցած այս անընդունելի պահանջներուն դիմաց անճար դիրք մը առած է:

Թրքերէն խօսք մը կայ որ սապէս կարելի է թարքմանել << դուն մի ըներ որպէսզի ուրիշներն ալ նոյնը քեզ չընեն >>

Օշին Էլակէօզ

1 Յունիս 2011 - Պոլիս



«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»