ՀԱՅ ԼԵԶՈՒՆ՝ 38 ՐԴ - Բ. ԹԱՇԵԱՆ

Կը թերթատեմ Բ. Թաշեանի «Դեգերումներ Տիրոջ Այգիին Մէջ» գիրքը: Կը փորձեմ կարդալ «Հայ Լեզուն Նահատակողները» երգիծախառն յօդուածը գրուած Հոկտեմբեր 1970ին, երբ ձեռքի սխալ շարժումով մը գիրքը ձեռքէս կը սպրդի . կը փորձեմ ձախ ձեռքովս զայն բռնել որ գետին չիյնայ , բայց կ'իյնայ ու կը բացուի էջ 5ը , ուր կը կարդամ ՝ «Իբր Նախաբան - Հայ Լեզուն՝ 38րդ»,յիշեցնելով ինծի `« չե՞ս գիտեր որ գիրքի մը նախ նախաբանը կը կարդան, ուսուցիչներդ քեզի այդպէս չսորվեցուցի՞ն .դուն ի՞նչ գործ ունիս էջ 194, »:Տրուած ըլլալով որ Թաշեանի գրութիւնները հաճելի են , իր յօդուածները շատ համով են , անմիջապէս բովանդակութեան էջը դարձուցեր էի դաւաճանելով ուսուցիչներուս ինծի սորվեցուցած սկզբունքին : Որպէսզի Թաշեանը առանց փաստի գոված չըլլամ ՝ կարդացէք յաջորդող մի քանի տողերը.
« Արդար կամ անարդար, ես այն խոր համոզումը ունիմ, որ հայ լեզուն նահատակողները, զայն հաշմանդամ բանի մը վերածողները երեք մասի կը բաժնուին.
Ա. Մեր օրաթերթերը, գրեթէ առանց բացառութեան:
Բ. Հրատարակչական տուները, դարձեալ գրեթէ առանց բացառութեան:
Գ. Հայերէն չգիտցող, բայց յամառօրէն հայերէն գրել ուզող բաշըբոզուկները:» (Դեգերումներ Տիրոջ Այգիին Մէջ , 1972 Անթիլիաս, էջ 194)

Նախաբանը կարդացի եւ որոշեցի Թաշեանի վկայութիւնը ընթերցողներուս սեփականութիւնը դարձնել , ենթադրելով որ «Դեգերումները» իրենց գրադարաններուն մէջ ունեցողներուն թիւը սահմանափակ պէտք է ըլլայ:

Թաշեան կը գրէ.
«Ֆրանսայի Գիտութեանց Կաճառը ճշդած է աշխարհի մէջ խօսուած լեզուներուն ցանկը:
Այս ցանկէն կը պարզուի , որ համայն մարդկութիւնը այսօր կը խօսի 2796 զանազան լեզուներ, որոնց մէջ իր պատուաբեր տեղը ունի մեր լեզուն:
Կաճառը այդ 2796 լեզուները դասաւորած է քանակական գիծով, առաջին տեղը կուտայ չինարէնին, զոր կը խօսին աւելի մեծ թուով մարդիկ:
Բոլոր կենդանի լեզուները դասաւորելով՝ Կաճառը 38 րդ տեղը տուած է հայ լեզուին, զոր կը խօսին այսօր 5.5 միլիոն մարդիկ:
Քանակական գիծով ՝ 2758 լեզուներ – նաեւ ցեղեր ու ազգեր- մեզմէ ետքը կուգան:
Կաճառը եթէ իր դասաւորումը կատարէր նաեւ որակական գիծով, ապա մեր Մեծասքանչը, իր հարուստ բառամթերքով, ճկուն բառակերտումով եւ քերականական զմայլելի ու անթերի կառոյցով հաւանաբար պիտի բռնէր աւելի առաջնագոյն տեղ մը:
Խորհրդային Միութեան աւելի քան 190 ցեղերու, ժողովուրդներու եւ ազգերու մեծընտանիքին մէջ հնագոյնները երկուք են,- հայը եւ վրացին: Եւ անշուշտ նախ հայը յետոյ վրացին:
Մեր ճակատագրին մէջ դառնագոյնը թերեւս այն է, որ հայուն անծանօթ կը մնայ...հայը, որ հայը ինքզինք չի ճանչնար, անտեղեակ է իր փարթամ պատմութեան, այն փառահեղ անցեալին, զոր կերտած եւ իբրեւ ժառանգութիւն մեզի ձգած է մեր արի , հոգիով հզօր ու մտքով հանճարեղ ցեղը :» ( Դեգերումներ Տիրոջ Այգիին մէջ , էջ 5):

Թէ ֆրանսական գիտութեանց կաճառը ի՞նչ քանակական թէ որակական դասաւորում տուած է հայերէնին՝ չեմ գիտեր , եթէ ձեռք ձգեմ անպայման կը հրապարակեմ , իսկ եթէ ընթերցողներէն ոեւէ մէկը զայն ձեռք ձգէ թող բարեհաճի տեղեկութիւնը ուղարկել խմբագրութեան՝ nshanag@gmail.com հասցէին:

«Նշանակ»



«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»