Այս ծանօթագրութիւնը արտատպուած է mashtoz.org էն
«Նշանակ»
»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«
ԳՐՔԻ ՄԱՍԻՆ
Եօթը նամակներ, գրուած՝ գրեթէ քսան դար առաջ, մահուան դատապարտուած մի Եպիսկոպոսի կողմից, քրիստոնէական մի քանի համայնքների, որոնց անունն անգամ այսօր դժուարութեամբ է յիշւում: Ի՞նչ արդիականութիւն կարող են ունենալ:
Այս հարցին իմաստալի պատասխան հնարաւոր է տալ միմիայն նամակներն իսկ ընթերցելուց յետոյ, ընթերցանութեամբ՝ որն հարկաւոր է կատարել պատշաճ ուշադրութեամբ ու խորհրդածութեամբ:
Առաջին իսկ պահից, յամենայն դէպս, օգտակար է յիշել, որ այս նամակների հեղինակը, Իգնատիոս Անտիոքացին, մարտիրոս է. մի մարդ, այսինքն, որ ամբողջ խորութեամբ ապրել է այն՝ ինչ գրել է եւ իր ուսուցումներին վկայել է սեփական կեանքի ընծայմամբ:
Այս առաջին ճշգրտումից յետոյ, ամենատարբեր բնոյթի կարող են լինել հետաքրքրութիւնները, որոնք կարող են արթնանալ այս նամակների ընթերցանութեամբ:
Պատմաբաններն այս գրութիւններում կարող են արժէքաւոր տեղեկութիւններ գտնել քրիստոնէական առաջին համայնքների վերաբերեալ: Աստուածաբանները կարող են բազմաթիւ վկայութիւններ գտնել իրենց քննարկումների համար: Հաւատաւոր անձինք կարող են հաղորդակցութեան մէջ մտնել արտայայտուած ճշմարտութիւնների ու որոշ գաղափարների հետ, որոնք կ'օժանդակեն զօրացնելու ու ամրապնդելու իրենց հաւատքը, եւ մանաւանդ՝ իրենց սէրն ու անձնական հաղորդութիւնը Տիրոջ հետ: Եւ այսպէս ամէն ոք կարող է այս նամակներին մերձենալ իր իւրայատուկ հետաքրքրութիւններով:
Ամէնքը, սակայն, համաձայն կը գտնուեն մի կէտի շուրջ: Իգնատիոս Անտիոքացու նամակներն ամենավաւերական վկայութիւններից են այն բանի, թէ ի՛նչ է նշանակում սիրել Աստծուն ամէն ինչից վեր: Ինչը որ, հաւատացեալի համար, միշտ էլ մնում է որպէս իր կեանքի ամենակարեւոր ու ամենաարդիական յանձնառութիւնը:
Իգնատիոսը Աստծուն սիրահարուած հոգի է. նրա համար միմիայն Աստծոյ մէջ է ամէն բան ստանում արժէք, մինչ Աստծուց դուրս ամէն բան անիմաստ է: Սիրել Աստծուն ամէն ինչից վեր, հետեւաբար՝ նաեւ սեփական կեանքից էլ վեր: Ահա այստեղից է ծնւում Աստծոյ հետ շուտով հանդիպելու իղձը, բաղձանքը՝ որքան կարելի է շուտով հասնել մարտիրոսութեանը, հասնելու համար Միակ Բարիքին: Այստեղից են ծնւում Իգնատիոսի անդադար յորդորները՝ պահպանելու եւ հոգատարութեամբ խնամելու Միութիւնը, քանի որ Աստուած Միութիւն է եւ Հաղորդութիւն: Այստեղից են տակաւին ծնւում խորհրդազգացական (միստիկ) այն զմայլելի սլացքն ու անզսպելի եռանդն ու հրայրքը, որոնցով այս Նամակները եզակի գլուխգործոցներ են դառնում համաշխարհային գրականութեան անմահ երկերի շարքում:
Ներկայ հրատարակութեան նպատակն է Քսանմէկերորդ դար մուտք գործած քրիստոնեային հնարաւորութիւն ընձեռել ծանօթանալու այս Նամակներին, իսկ Նամակների միջոցով՝ նրանց Հեղինակին եւ Քրիստոնէութեան առաջին տասնամեակներում տիրող եռանդուն հոգուն ու աստուածավառ իղձերին: Ներկայ աշխատանքն, ուստի, ծանրացուած չէ պատմա-բանասիրական քննութիւններով: Հետեւաբար, ե՛ւ ընդհանուր ներածութեան մէջ, ե՛ւ առանձին նամակների համառօտ ներկայացման ժամանակ, ե՛ւ ծանօթագրութիւններում ամբողջովին բացառել ենք քննական բնոյթի յղումներն ու նկատողութիւնները: Ընդգծել ենք, մինչդեռ, աստուածաբանական, հովուական եւ հոգեմարզական (ասկետիկ) բնոյթի այն տարրերը, որոնք օգտակար ենք նկատել ներկայ դարաշրջանում ապրող քրիստոնեայի համար:
Ընթերցողն այսպիսով – յուսով ենք – կը գտնի այս հրատարակութիւնը բաւականին ճկուն եւ դիւրընթեռնելի, առանց աւելորդ ծանրաբեռնումների, որոնք ուսումնասիրողների համար միայն կարող են ինչ որ հետաքրքրութիւն ներկայացնել: Սոյն հրատարակութեան նպատակն է ընթերցողին պարգեւել խաղաղ մտորումների ու խորհրդածութեան պահեր, որոնք իր մտքին խօսելուց առաջ՝ ընդունակ կը լինեն խօսելու իր սրտին:
ԳՐՔԻ ԲՈՎԱՆԴԱԿՈՒԹԻՒՆԸ
Նախաբան
5
Ներածութիւն
10
Եփեսոսի քրիստոնեաներին
41
Մագնեզիայի քրիստոնեաներին
66
Թրալլիսի քրիստոնեաներին 81
Հռոմի քրիստոնեաներին 94
Ֆիլադելֆիայի քրիստոնեաներին 109
Զմիւռնիայի քրիստոնեաներին 122
Պողիկարպոսին 137
Բովանդակութիւն 151
Ա՛ՅԼ ՏՈՒԵԱԼՆԵՐ
Վերնագիր
« Նամակներ »
Հեղինակ
Սբ. Իգնատիոս Անտիոքացի
Թարգմանիչ-Խմբագիր
Մաշտոց Վահէ Ղազարեան
Հրատարակիչ
«Ընդհանրական» Հրատարակչատուն
ISBN
978-9939-9019-8-5
Էջ
160
Չափս
14 x 19 սմ
Հրատ. Տեղ եւ Տարի
Երեւան, Դեկտեմբեր 2011
Գին
Հայաստանում՝ 1200 դրամ
«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»
Friday, July 13, 2012
ՍԲ. ԻԳՆԱՏԻՈՍ ԱՆՏԻՈՔԱՑԻ, «ՆԱՄԱԿՆԵՐ»
Այս ծանօթագրութիւնը արտատպուած է mashtoz.org էն
«Նշանակ»
»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«
ԳՐՔԻ ՄԱՍԻՆ
Եօթը նամակներ, գրուած՝ գրեթէ քսան դար առաջ, մահուան դատապարտուած մի Եպիսկոպոսի կողմից, քրիստոնէական մի քանի համայնքների, որոնց անունն անգամ այսօր դժուարութեամբ է յիշւում: Ի՞նչ արդիականութիւն կարող են ունենալ:
Այս հարցին իմաստալի պատասխան հնարաւոր է տալ միմիայն նամակներն իսկ ընթերցելուց յետոյ, ընթերցանութեամբ՝ որն հարկաւոր է կատարել պատշաճ ուշադրութեամբ ու խորհրդածութեամբ:
Առաջին իսկ պահից, յամենայն դէպս, օգտակար է յիշել, որ այս նամակների հեղինակը, Իգնատիոս Անտիոքացին, մարտիրոս է. մի մարդ, այսինքն, որ ամբողջ խորութեամբ ապրել է այն՝ ինչ գրել է եւ իր ուսուցումներին վկայել է սեփական կեանքի ընծայմամբ:
Այս առաջին ճշգրտումից յետոյ, ամենատարբեր բնոյթի կարող են լինել հետաքրքրութիւնները, որոնք կարող են արթնանալ այս նամակների ընթերցանութեամբ:
Պատմաբաններն այս գրութիւններում կարող են արժէքաւոր տեղեկութիւններ գտնել քրիստոնէական առաջին համայնքների վերաբերեալ: Աստուածաբանները կարող են բազմաթիւ վկայութիւններ գտնել իրենց քննարկումների համար: Հաւատաւոր անձինք կարող են հաղորդակցութեան մէջ մտնել արտայայտուած ճշմարտութիւնների ու որոշ գաղափարների հետ, որոնք կ'օժանդակեն զօրացնելու ու ամրապնդելու իրենց հաւատքը, եւ մանաւանդ՝ իրենց սէրն ու անձնական հաղորդութիւնը Տիրոջ հետ: Եւ այսպէս ամէն ոք կարող է այս նամակներին մերձենալ իր իւրայատուկ հետաքրքրութիւններով:
Ամէնքը, սակայն, համաձայն կը գտնուեն մի կէտի շուրջ: Իգնատիոս Անտիոքացու նամակներն ամենավաւերական վկայութիւններից են այն բանի, թէ ի՛նչ է նշանակում սիրել Աստծուն ամէն ինչից վեր: Ինչը որ, հաւատացեալի համար, միշտ էլ մնում է որպէս իր կեանքի ամենակարեւոր ու ամենաարդիական յանձնառութիւնը:
Իգնատիոսը Աստծուն սիրահարուած հոգի է. նրա համար միմիայն Աստծոյ մէջ է ամէն բան ստանում արժէք, մինչ Աստծուց դուրս ամէն բան անիմաստ է: Սիրել Աստծուն ամէն ինչից վեր, հետեւաբար՝ նաեւ սեփական կեանքից էլ վեր: Ահա այստեղից է ծնւում Աստծոյ հետ շուտով հանդիպելու իղձը, բաղձանքը՝ որքան կարելի է շուտով հասնել մարտիրոսութեանը, հասնելու համար Միակ Բարիքին: Այստեղից են ծնւում Իգնատիոսի անդադար յորդորները՝ պահպանելու եւ հոգատարութեամբ խնամելու Միութիւնը, քանի որ Աստուած Միութիւն է եւ Հաղորդութիւն: Այստեղից են տակաւին ծնւում խորհրդազգացական (միստիկ) այն զմայլելի սլացքն ու անզսպելի եռանդն ու հրայրքը, որոնցով այս Նամակները եզակի գլուխգործոցներ են դառնում համաշխարհային գրականութեան անմահ երկերի շարքում:
Ներկայ հրատարակութեան նպատակն է Քսանմէկերորդ դար մուտք գործած քրիստոնեային հնարաւորութիւն ընձեռել ծանօթանալու այս Նամակներին, իսկ Նամակների միջոցով՝ նրանց Հեղինակին եւ Քրիստոնէութեան առաջին տասնամեակներում տիրող եռանդուն հոգուն ու աստուածավառ իղձերին: Ներկայ աշխատանքն, ուստի, ծանրացուած չէ պատմա-բանասիրական քննութիւններով: Հետեւաբար, ե՛ւ ընդհանուր ներածութեան մէջ, ե՛ւ առանձին նամակների համառօտ ներկայացման ժամանակ, ե՛ւ ծանօթագրութիւններում ամբողջովին բացառել ենք քննական բնոյթի յղումներն ու նկատողութիւնները: Ընդգծել ենք, մինչդեռ, աստուածաբանական, հովուական եւ հոգեմարզական (ասկետիկ) բնոյթի այն տարրերը, որոնք օգտակար ենք նկատել ներկայ դարաշրջանում ապրող քրիստոնեայի համար:
Ընթերցողն այսպիսով – յուսով ենք – կը գտնի այս հրատարակութիւնը բաւականին ճկուն եւ դիւրընթեռնելի, առանց աւելորդ ծանրաբեռնումների, որոնք ուսումնասիրողների համար միայն կարող են ինչ որ հետաքրքրութիւն ներկայացնել: Սոյն հրատարակութեան նպատակն է ընթերցողին պարգեւել խաղաղ մտորումների ու խորհրդածութեան պահեր, որոնք իր մտքին խօսելուց առաջ՝ ընդունակ կը լինեն խօսելու իր սրտին:
ԳՐՔԻ ԲՈՎԱՆԴԱԿՈՒԹԻՒՆԸ
Նախաբան
5
Ներածութիւն
10
Եփեսոսի քրիստոնեաներին
41
Մագնեզիայի քրիստոնեաներին
66
Թրալլիսի քրիստոնեաներին 81
Հռոմի քրիստոնեաներին 94
Ֆիլադելֆիայի քրիստոնեաներին 109
Զմիւռնիայի քրիստոնեաներին 122
Պողիկարպոսին 137
Բովանդակութիւն 151
Ա՛ՅԼ ՏՈՒԵԱԼՆԵՐ
Վերնագիր
« Նամակներ »
Հեղինակ
Սբ. Իգնատիոս Անտիոքացի
Թարգմանիչ-Խմբագիր
Մաշտոց Վահէ Ղազարեան
Հրատարակիչ
«Ընդհանրական» Հրատարակչատուն
ISBN
978-9939-9019-8-5
Էջ
160
Չափս
14 x 19 սմ
Հրատ. Տեղ եւ Տարի
Երեւան, Դեկտեմբեր 2011
Գին
Հայաստանում՝ 1200 դրամ
«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»
«Նշանակ»
»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«
ԳՐՔԻ ՄԱՍԻՆ
Եօթը նամակներ, գրուած՝ գրեթէ քսան դար առաջ, մահուան դատապարտուած մի Եպիսկոպոսի կողմից, քրիստոնէական մի քանի համայնքների, որոնց անունն անգամ այսօր դժուարութեամբ է յիշւում: Ի՞նչ արդիականութիւն կարող են ունենալ:
Այս հարցին իմաստալի պատասխան հնարաւոր է տալ միմիայն նամակներն իսկ ընթերցելուց յետոյ, ընթերցանութեամբ՝ որն հարկաւոր է կատարել պատշաճ ուշադրութեամբ ու խորհրդածութեամբ:
Առաջին իսկ պահից, յամենայն դէպս, օգտակար է յիշել, որ այս նամակների հեղինակը, Իգնատիոս Անտիոքացին, մարտիրոս է. մի մարդ, այսինքն, որ ամբողջ խորութեամբ ապրել է այն՝ ինչ գրել է եւ իր ուսուցումներին վկայել է սեփական կեանքի ընծայմամբ:
Այս առաջին ճշգրտումից յետոյ, ամենատարբեր բնոյթի կարող են լինել հետաքրքրութիւնները, որոնք կարող են արթնանալ այս նամակների ընթերցանութեամբ:
Պատմաբաններն այս գրութիւններում կարող են արժէքաւոր տեղեկութիւններ գտնել քրիստոնէական առաջին համայնքների վերաբերեալ: Աստուածաբանները կարող են բազմաթիւ վկայութիւններ գտնել իրենց քննարկումների համար: Հաւատաւոր անձինք կարող են հաղորդակցութեան մէջ մտնել արտայայտուած ճշմարտութիւնների ու որոշ գաղափարների հետ, որոնք կ'օժանդակեն զօրացնելու ու ամրապնդելու իրենց հաւատքը, եւ մանաւանդ՝ իրենց սէրն ու անձնական հաղորդութիւնը Տիրոջ հետ: Եւ այսպէս ամէն ոք կարող է այս նամակներին մերձենալ իր իւրայատուկ հետաքրքրութիւններով:
Ամէնքը, սակայն, համաձայն կը գտնուեն մի կէտի շուրջ: Իգնատիոս Անտիոքացու նամակներն ամենավաւերական վկայութիւններից են այն բանի, թէ ի՛նչ է նշանակում սիրել Աստծուն ամէն ինչից վեր: Ինչը որ, հաւատացեալի համար, միշտ էլ մնում է որպէս իր կեանքի ամենակարեւոր ու ամենաարդիական յանձնառութիւնը:
Իգնատիոսը Աստծուն սիրահարուած հոգի է. նրա համար միմիայն Աստծոյ մէջ է ամէն բան ստանում արժէք, մինչ Աստծուց դուրս ամէն բան անիմաստ է: Սիրել Աստծուն ամէն ինչից վեր, հետեւաբար՝ նաեւ սեփական կեանքից էլ վեր: Ահա այստեղից է ծնւում Աստծոյ հետ շուտով հանդիպելու իղձը, բաղձանքը՝ որքան կարելի է շուտով հասնել մարտիրոսութեանը, հասնելու համար Միակ Բարիքին: Այստեղից են ծնւում Իգնատիոսի անդադար յորդորները՝ պահպանելու եւ հոգատարութեամբ խնամելու Միութիւնը, քանի որ Աստուած Միութիւն է եւ Հաղորդութիւն: Այստեղից են տակաւին ծնւում խորհրդազգացական (միստիկ) այն զմայլելի սլացքն ու անզսպելի եռանդն ու հրայրքը, որոնցով այս Նամակները եզակի գլուխգործոցներ են դառնում համաշխարհային գրականութեան անմահ երկերի շարքում:
Ներկայ հրատարակութեան նպատակն է Քսանմէկերորդ դար մուտք գործած քրիստոնեային հնարաւորութիւն ընձեռել ծանօթանալու այս Նամակներին, իսկ Նամակների միջոցով՝ նրանց Հեղինակին եւ Քրիստոնէութեան առաջին տասնամեակներում տիրող եռանդուն հոգուն ու աստուածավառ իղձերին: Ներկայ աշխատանքն, ուստի, ծանրացուած չէ պատմա-բանասիրական քննութիւններով: Հետեւաբար, ե՛ւ ընդհանուր ներածութեան մէջ, ե՛ւ առանձին նամակների համառօտ ներկայացման ժամանակ, ե՛ւ ծանօթագրութիւններում ամբողջովին բացառել ենք քննական բնոյթի յղումներն ու նկատողութիւնները: Ընդգծել ենք, մինչդեռ, աստուածաբանական, հովուական եւ հոգեմարզական (ասկետիկ) բնոյթի այն տարրերը, որոնք օգտակար ենք նկատել ներկայ դարաշրջանում ապրող քրիստոնեայի համար:
Ընթերցողն այսպիսով – յուսով ենք – կը գտնի այս հրատարակութիւնը բաւականին ճկուն եւ դիւրընթեռնելի, առանց աւելորդ ծանրաբեռնումների, որոնք ուսումնասիրողների համար միայն կարող են ինչ որ հետաքրքրութիւն ներկայացնել: Սոյն հրատարակութեան նպատակն է ընթերցողին պարգեւել խաղաղ մտորումների ու խորհրդածութեան պահեր, որոնք իր մտքին խօսելուց առաջ՝ ընդունակ կը լինեն խօսելու իր սրտին:
ԳՐՔԻ ԲՈՎԱՆԴԱԿՈՒԹԻՒՆԸ
Նախաբան
5
Ներածութիւն
10
Եփեսոսի քրիստոնեաներին
41
Մագնեզիայի քրիստոնեաներին
66
Թրալլիսի քրիստոնեաներին 81
Հռոմի քրիստոնեաներին 94
Ֆիլադելֆիայի քրիստոնեաներին 109
Զմիւռնիայի քրիստոնեաներին 122
Պողիկարպոսին 137
Բովանդակութիւն 151
Ա՛ՅԼ ՏՈՒԵԱԼՆԵՐ
Վերնագիր
« Նամակներ »
Հեղինակ
Սբ. Իգնատիոս Անտիոքացի
Թարգմանիչ-Խմբագիր
Մաշտոց Վահէ Ղազարեան
Հրատարակիչ
«Ընդհանրական» Հրատարակչատուն
ISBN
978-9939-9019-8-5
Էջ
160
Չափս
14 x 19 սմ
Հրատ. Տեղ եւ Տարի
Երեւան, Դեկտեմբեր 2011
Գին
Հայաստանում՝ 1200 դրամ
«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»
Friday, July 6, 2012
Զարթի՛ր, լաօ -ՎՐԷԺ ԱՐՄԷՆ
ԱՅՍ ԱՆԿԻՒՆԷՆ Եթէ այս սիւնակի ընթերցողներէն ոմանք երբեմն հեռաձայնելով, երբեմն ալ անձամբ գրողիս կը փոխանցեն իրենց տպաւորութիւնները, Դիմատետրը (Facebook), ուր կը զետեղուին այս գրութիւններս, առիթ կ՚ընծայէ ուրիշներու որ այնտե՛ղ արտայայտեն իրենց կարծիքները, այսպիսով նպաստելով, որ երկխօսութիւն ստեղծուի։ Երանի նոյնը ընէին նաեւ թերթին ընթերցողները, ու զարգանար նամականիի բաժին մը։ Յունիս 25-ի յօդուածս («Ի սէր Վահրամ Մավեանի») ստեղծեց նման առիթ, ու ընթերցող մը երկարօրէն արտայայտուեցաւ, արձագանգելով այնտեղ դրսեւորած մտահոգութիւններուս։ Անոնք երկուք էին գլխաւորաբար. առաջին՝ որ մեր մշակոյթին ու գրականութեան, յատկապէս հայ լեզուին հանդէպ նոր սերունդին մօտ հետաքրքրութիւնը կ՚անհետանայ, եթէ արդէն չէ անհետացած, եւ երկրորդ՝ մեր հանրութիւնը տակաւին կը յամենայ իր ժամանակավրէպ հատուածական տրամադրութիւններուն մէջ, նոյնիսկ եթէ անոնք այսօր երեւութապէս կորսնցուցած են իրենց նախկին սրութիւնը։ Խօսքս առաջին հերթին կը վերաբերէր Սփիւռքի, եթէ կ՚ուզէք, աւելի մասնաւորելով՝ մե՛ր գաղութին, սակայն նոյն հարցերը առկայ են նաեւ այլ գաղութներու մէջ, նոյնիսկ ի Հայաստան աշխարհի։ Դիմատետրի ընթերցողս՝ Աւետիս Հաճեան, Նիւ Եորքէն, մի քանի երեւոյթ կը տեսնէ ցաւալի այս իրողութիւններուն որպէս պատճառ. - Ձուլումը, որուն կ՚ենթարկուինք ամենուրեք, նաե՛ւ Միջին Արեւելքի մէջ. - Ունեւոր դասակարգի մէկ հատուածին մօտ շեշտուող այլախօսութիւնը, հետեւանք՝ մեծամտութեան կամ սնոպիզմի. - Հայերէնը սիրցնելու մեր ճիգերուն անբաւարարութիւնը կամ անարդիւնաւէտութիւնը. - Ազգային ընդհանուր ռազմավարութեան մը բացակայութիւնը. - Է՜ր երբեմնի միջկուսակցական պայքարները. - Քաղաքականացման վրայ դրած մեր շեշտը՝ ստորադասելով մշակութայնացմա՛ն, հայեցիացման անհրաժեշտութիւնը։ Բոլորն ալ քննարկման իրապէս արժանի հարցեր, որոնց շատերս բազմիցս անդրադարձած ենք տարբեր առիթներու, եւ որոնք միշտ պէտք է մնան մեր օրակարգին վրայ։ Շարունակելու համար մտքերու փոխանակութիւնը կ՚ուզեմ այստեղ արծարծել վերջին կէտը՝ մշակոյթի, գրականութեան ու հայերէնի տեղատուութեան նկատմամբ մեր հանդուրժողութեան, պարտուողականութեան կամ նոյնիսկ անտարբերութեան երեւոյթը։ Չեմ կրնար առարկել, որ այսօր ազգովին կը գտնուինք մեր գոյութենական խնդրին առջեւ։ Մեր հայրենիքը վտանգուած է, մեր ժողովուրդը աւելի քան երբեք ցիր ու ցան կը դառնայ, մեր Դատը լուծուելու հնարաւորութենէն աւելի ու աւելի կը հեռանայ։ Ուրեմն, առաւել քան երբեք քաղաքականացման կարգախօսը կը դառնայ հրատապ ու այժմէական։ Սակայն ինծի այնպէս կը թուի, թէ ազգի քաղաքականացման ռազմավարութիւնը կը շփոթուի քաղաքական յարաբերութիւններ պահելու, քաղաքական մարզի մէջ աշխատանք տանելու առաջադրանքին հետ։ Սխալ չհասկցուիմ, այդ աշխատանքներէն հրաժարելու հարց չեմ դներ։ Բայց քաղաքականացումը ուրիշ բան է։ «Ես հայ եմ» ըսե՛լը եւ անոր բոլոր հետեւանքները ստանձնե՛լը կը նշանակէ քաղաքականացած ըլլալ ։ Իսկ մեր քաղաքականացման ճիգը այդ կեցուածքը իւրաքանչիւր հայու կողմէ որդեգրուած տեսնելը պիտի եղած ըլլար ցարդ ու պէտք է ըլլայ ասկէ ետք։ Մնացեալը ինքնաբերաբար կու գայ։ Սակայն երբ «Ես հայ եմ»-ի փոխարէն «Ես հայ չեմ, պէտք չունիմ ըլլալու, չեմ ուզեր ըլլալ, կամ ի՞նչ օգուտ ունի ըլլալը»-ը կը դառնայ համոզում, այն ատեն ամբողջ շէնքը կը փլի։ Բայց «Ես հայ եմ» ըսել ու չգիտակցիլ հայերէնին, հայ գրականութեան ու մշակոյթին տէր կանգնելու անհրաժեշտութեան, հայ կեանքի մոմերը վառ պահելու կարեւորութեան, հայոց հողի՛ն ջուր տալու կենսականութեան՝ կը նմանի օդին մէջ արձակել փամփուշտը փոխանակ թշնամիին սրտին ուղղելու զայն։ Այստեղ կ՚ուզեմ մէջբերել յատկանշական հատուած մը Հաճեանի գրութենէն. «Եթէ ձեւը գտնենք — եւ ձեւը պէ՛տք է ըլլայ — հայերէնը հրապուրիչ դարձնելու, խնդրին մեծ մասը լուծած կ՚ըլլանք։ Ես ալ երբ փոքր էի Պուէնոս Այրէսի մէջ, առանց բացառութեան բոլոր դասընկերներս, նաեւ իրենց ծնողները, հայերէնը բացէ ի բաց կ՚արհամարհէին։ Նոր հարուստ գաղթականի ստորակայութեան բարդոյթներէ կը տառապէին։ Զարմանքով կը նկատեմ որ այդ ժամանակուան հայամերժ երախաները ու պատանիները այսօր հայութեամբ կ՚ոգեւորուին եւ կը փորձեն, իրենց սահմանափակ միջոցներով, հայաշունչ կեանք մը ապրիլ։ Կը փափաքին իրենց մոռցած, արհամարհած լեզուն ետ կեանքի կոչել, բայց արդէն ուշ է՝ գործ ունին, ընտանիք պէտք է պահեն եւ ժամանակ չկայ։ Ուրեմն իրենց յանցաւոր հայրենասիրութիւնը կ՚արտայայտեն մանկունակ ազգասիրութեան արտացոլումներով՝ տունը եւ օթոն եռագոյններով ծածկելով, աջ ու ձախ Արարատի նկարներ կախելով եւ լեհմեճուն ուտելով։ Լեզուն կորսնցուցած ըլլալով, հայրենի ինքնութեան հետ հասուն կապ հաստատելէ զրկուած են։ Գիտեն, բայց արդէն ուշ է։» Ահա խնդրին էութիւնը. հայրենասիրութիւնը, այլ խօսքով քաղաքականացած հայ ըլլալու յատկութիւնը դրօշներ ծածանելով ու խաբուսիկ խանդավառութիւն ստեղծելով չ՚ըլլար, այլ այդ դրօշը յաւերժ ծածանել կարենալու համար անձնական, անհատական պարտաւորութիւններ ունենալու գիտակցութեան սերմանումով կ՚ըլլայ։ Իսկ այդ արդէն հայեցիութեան հարցն է, հայեցիութեան առաջնահերթութեան հաւատալու հարցն է, հայեցիութեան մշակները պատրաստելու ու պահելու հարցն է։ Այդ մակարդակին վրայ, սակայն, հաւաքականութիւնն է պատասխանատուն։ Կուսակցութիւններ, եկեղեցիներ, միութիւններ, եւ մասամբ նորին։ Բայց այս մասին՝ առանձնաբար։ ՎՐԷԺ-ԱՐՄԷՆ Հորիզոն, 2012-07-09 (1723) «»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»
Զարթի՛ր, լաօ -ՎՐԷԺ ԱՐՄԷՆ
ԱՅՍ ԱՆԿԻՒՆԷՆ
Եթէ այս սիւնակի ընթերցողներէն ոմանք երբեմն հեռաձայնելով, երբեմն ալ անձամբ գրողիս կը փոխանցեն իրենց տպաւորութիւնները, Դիմատետրը (Facebook), ուր կը զետեղուին այս գրութիւններս, առիթ կ՚ընծայէ ուրիշներու որ այնտե՛ղ արտայայտեն իրենց կարծիքները, այսպիսով նպաստելով, որ երկխօսութիւն ստեղծուի։ Երանի նոյնը ընէին նաեւ թերթին ընթերցողները, ու զարգանար նամականիի բաժին մը։
Յունիս 25-ի յօդուածս («Ի սէր Վահրամ Մավեանի») ստեղծեց նման առիթ, ու ընթերցող մը երկարօրէն արտայայտուեցաւ, արձագանգելով այնտեղ դրսեւորած մտահոգութիւններուս։ Անոնք երկուք էին գլխաւորաբար. առաջին՝ որ մեր մշակոյթին ու գրականութեան, յատկապէս հայ լեզուին հանդէպ նոր սերունդին մօտ հետաքրքրութիւնը կ՚անհետանայ, եթէ արդէն չէ անհետացած, եւ երկրորդ՝ մեր հանրութիւնը տակաւին կը յամենայ իր ժամանակավրէպ հատուածական տրամադրութիւններուն մէջ, նոյնիսկ եթէ անոնք այսօր երեւութապէս կորսնցուցած են իրենց նախկին սրութիւնը։ Խօսքս առաջին հերթին կը վերաբերէր Սփիւռքի, եթէ կ՚ուզէք, աւելի մասնաւորելով՝ մե՛ր գաղութին, սակայն նոյն հարցերը առկայ են նաեւ այլ գաղութներու մէջ, նոյնիսկ ի Հայաստան աշխարհի։
Դիմատետրի ընթերցողս՝ Աւետիս Հաճեան, Նիւ Եորքէն, մի քանի երեւոյթ կը տեսնէ ցաւալի այս իրողութիւններուն որպէս պատճառ.
- Ձուլումը, որուն կ՚ենթարկուինք ամենուրեք, նաե՛ւ Միջին Արեւելքի մէջ.
- Ունեւոր դասակարգի մէկ հատուածին մօտ շեշտուող այլախօսութիւնը, հետեւանք՝ մեծամտութեան կամ սնոպիզմի.
- Հայերէնը սիրցնելու մեր ճիգերուն անբաւարարութիւնը կամ անարդիւնաւէտութիւնը.
- Ազգային ընդհանուր ռազմավարութեան մը բացակայութիւնը.
- Է՜ր երբեմնի միջկուսակցական պայքարները.
- Քաղաքականացման վրայ դրած մեր շեշտը՝ ստորադասելով մշակութայնացմա՛ն, հայեցիացման անհրաժեշտութիւնը։
Բոլորն ալ քննարկման իրապէս արժանի հարցեր, որոնց շատերս բազմիցս անդրադարձած ենք տարբեր առիթներու, եւ որոնք միշտ պէտք է մնան մեր օրակարգին վրայ։
Շարունակելու համար մտքերու փոխանակութիւնը կ՚ուզեմ այստեղ արծարծել վերջին կէտը՝ մշակոյթի, գրականութեան ու հայերէնի տեղատուութեան նկատմամբ մեր հանդուրժողութեան, պարտուողականութեան կամ նոյնիսկ անտարբերութեան երեւոյթը։
Չեմ կրնար առարկել, որ այսօր ազգովին կը գտնուինք մեր գոյութենական խնդրին առջեւ։ Մեր հայրենիքը վտանգուած է, մեր ժողովուրդը աւելի քան երբեք ցիր ու ցան կը դառնայ, մեր Դատը լուծուելու հնարաւորութենէն աւելի ու աւելի կը հեռանայ։ Ուրեմն, առաւել քան երբեք քաղաքականացման կարգախօսը կը դառնայ հրատապ ու այժմէական։ Սակայն ինծի այնպէս կը թուի, թէ ազգի քաղաքականացման ռազմավարութիւնը կը շփոթուի քաղաքական յարաբերութիւններ պահելու, քաղաքական մարզի մէջ աշխատանք տանելու առաջադրանքին հետ։ Սխալ չհասկցուիմ, այդ աշխատանքներէն հրաժարելու հարց չեմ դներ։ Բայց քաղաքականացումը ուրիշ բան է։
«Ես հայ եմ» ըսե՛լը եւ անոր բոլոր հետեւանքները ստանձնե՛լը կը նշանակէ քաղաքականացած ըլլալ ։ Իսկ մեր քաղաքականացման ճիգը այդ կեցուածքը իւրաքանչիւր հայու կողմէ որդեգրուած տեսնելը պիտի եղած ըլլար ցարդ ու պէտք է ըլլայ ասկէ ետք։ Մնացեալը ինքնաբերաբար կու գայ։ Սակայն երբ «Ես հայ եմ»-ի փոխարէն «Ես հայ չեմ, պէտք չունիմ ըլլալու, չեմ ուզեր ըլլալ, կամ ի՞նչ օգուտ ունի ըլլալը»-ը կը դառնայ համոզում, այն ատեն ամբողջ շէնքը կը փլի։
Բայց «Ես հայ եմ» ըսել ու չգիտակցիլ հայերէնին, հայ գրականութեան ու մշակոյթին տէր կանգնելու անհրաժեշտութեան, հայ կեանքի մոմերը վառ պահելու կարեւորութեան, հայոց հողի՛ն ջուր տալու կենսականութեան՝ կը նմանի օդին մէջ արձակել փամփուշտը փոխանակ թշնամիին սրտին ուղղելու զայն։
Այստեղ կ՚ուզեմ մէջբերել յատկանշական հատուած մը Հաճեանի գրութենէն.
«Եթէ ձեւը գտնենք — եւ ձեւը պէ՛տք է ըլլայ — հայերէնը հրապուրիչ դարձնելու, խնդրին մեծ մասը լուծած կ՚ըլլանք։ Ես ալ երբ փոքր էի Պուէնոս Այրէսի մէջ, առանց բացառութեան բոլոր դասընկերներս, նաեւ իրենց ծնողները, հայերէնը բացէ ի բաց կ՚արհամարհէին։ Նոր հարուստ գաղթականի ստորակայութեան բարդոյթներէ կը տառապէին։ Զարմանքով կը նկատեմ որ այդ ժամանակուան հայամերժ երախաները ու պատանիները այսօր հայութեամբ կ՚ոգեւորուին եւ կը փորձեն, իրենց սահմանափակ միջոցներով, հայաշունչ կեանք մը ապրիլ։ Կը փափաքին իրենց մոռցած, արհամարհած լեզուն ետ կեանքի կոչել, բայց արդէն ուշ է՝ գործ ունին, ընտանիք պէտք է պահեն եւ ժամանակ չկայ։ Ուրեմն իրենց յանցաւոր հայրենասիրութիւնը կ՚արտայայտեն մանկունակ ազգասիրութեան արտացոլումներով՝ տունը եւ օթոն եռագոյններով ծածկելով, աջ ու ձախ Արարատի նկարներ կախելով եւ լեհմեճուն ուտելով։ Լեզուն կորսնցուցած ըլլալով, հայրենի ինքնութեան հետ հասուն կապ հաստատելէ զրկուած են։ Գիտեն, բայց արդէն ուշ է։»
Ահա խնդրին էութիւնը. հայրենասիրութիւնը, այլ խօսքով քաղաքականացած հայ ըլլալու յատկութիւնը դրօշներ ծածանելով ու խաբուսիկ խանդավառութիւն ստեղծելով չ՚ըլլար, այլ այդ դրօշը յաւերժ ծածանել կարենալու համար անձնական, անհատական պարտաւորութիւններ ունենալու գիտակցութեան սերմանումով կ՚ըլլայ։ Իսկ այդ արդէն հայեցիութեան հարցն է, հայեցիութեան առաջնահերթութեան հաւատալու հարցն է, հայեցիութեան մշակները պատրաստելու ու պահելու հարցն է։ Այդ մակարդակին վրայ, սակայն, հաւաքականութիւնն է պատասխանատուն։ Կուսակցութիւններ, եկեղեցիներ, միութիւններ, եւ մասամբ նորին։
Բայց այս մասին՝ առանձնաբար։
ՎՐԷԺ-ԱՐՄԷՆ
Հորիզոն, 2012-07-09 (1723)
«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»
Thursday, July 5, 2012
Շահան Գանտահարյան. Քաղաքացիական շարժումներ եւ արդյունքի նախադրյալներ
Շահան Գանտահարեանի յօդուածին մէջ լաւատեսութիւն կայ եւ իրապաշտութիւն: Իր այս հանգամանքին համար կը հրապարակենք այս յօդուածը , որով ազգային լուրջ մտահոգութեան մը փարատման դուռ բացող առաջադրութիւն կը նկատուի:
«Նշանակ»
»»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»
05.07.2012թ.
,,ՌԵՓՈՐԹ,,
www.report.am
"Հարսնաքարի"-ի ողբերգության դիմաց ստեղծված հասարակական ընդվզումի ալիքը կարեւոր հանգրվան նվաճեց երեքշաբթի օր, երբ Հայաստանի սակավապետական շրջանակներու ամենեն կարկառուն դեմքերեն Ռուբեն Հայրապետյանը հրաժարեցավ պատգամավորի իր պաշտոնեն: Կարելի է ըսել, որ այս իրադրությունը նույնիսկ աննախընթաց երեւույթ է Հայաստանի քաղաքական-պետական վերջին շրջանի կյանքին մեջ:
Հարցերու բնույթի եւ տարողության հիմնական տարբերությունները նկատի ունենալով` հասարակական ալիքի բարձրացման եւ խնդիրներու հանգուցալուծման ձեւերուն մեջ հասարակ հայտարարներ կնկատվին: Մտաբերենք Մաշտոցի պուրակին հետ կապված քաղաքացիական շարժումը, նախագահի միջամտությամբ հարցին հանկարծակի լուծումը: Եւ այս պարագային հայ սպայ-բժիշկին ծեծամահ ըլլալը, հասարակական համատարած ընդվզումի զարգացումը, սակավապետ Հայրապետյանի ապաշխարումն ու մանավանդ Ազգային ժողովեն հրաժարականը:
Այստեղ երկու կարեւոր օղակ կա, որոնց վրա պետք է կեդրոնանալ պահ մը: Նախ այս պարագային մեկ կողմը Ազգային ժողովի պատգամավորն է, մյուս կողմը պաշտպանության նախարարության կառույցները` տրված ըլլալով, որ ծեծամահ ընողը պատգամավորի թիկնապահն է եւ մահացողը պաշտպանության նախարարության սպա-բժիշկը: Երկրորդ, թեեւ Հայրապետյանը որեւէ ձեւով չի նշեր, որ ընդառաջած է նախագահի ցուցմունքին, այնուամենայնիվ պարզ է, որ իր հայտարարությունը կատարած է նախագահին հետ տեսակցութենեն ետք: Նույնքան պարզ է, որ առանց նախագահի կարգադրություններուն հարցի հանգուցալուծման կարեւոր այս կանգառը տեղի չէր ունենար:
Կսպասվի անշուշտ օրենքի խստագույն կիրարկման` հայ սպային նկատմամբ դաժանագույն կերպով վարվածներուն նկատմամբ: Թե' լրագրողական եւ թե' քաղաքական դաշտին մեջ կա անվստահելիության մթնոլորտ, կասկած` հանցավորները խստագույն պատիժի ենթարկելու կամքին նկատմամբ:
Առարկայական մոտեցում ցուցաբերած ըլլալու համար հիշելը լավ է, որ նախապես եղած են նման պատահարներ, բռնարարքներ, բռնության հետեւանքով մահ արձանագրված է, որոնց դիմաց հովանավորյալները չեն ստացած իրենց հանցանքի համապատասխան բաժինը: Հովանավորողները` երբեք: Այսօր, գեթ հովանավորը գին վճարած է: Թիկնապահները բանտարկված են. կակնկալվի' դատավարություն եւ հանցանքի համապատասխան պատժաչափեր:
Խնդիրը այս բոլորին մեջ ննման դեպքերու բացառումն է: Ավելի քաղաքական բառապաշարով` խորհրդարանի ապասակավապետականացման անհրաժեշտությունը, թիկնազորային օրենքի որդեգրումը, թիկնապահներու թիվի սահմանափակումը, անոնց գործառույթներու հստակացումը, բռնությունները` հարցերու լուծման համար օրենքով կանխարգիլելու հրամայականը:
Կար ի հարկե հարցի հանգրվանային լուծման այլ տարբերակ, երբ խորհրդարանը ի'նք զրկեր Հայրապետյանը անձեռնմխելիութենե` անուղղակի զինք առաջնորդելով դատարան: Այդ պարագային, խորհրդարանի մեծամասնական կուսակցությունը ստիպված պիտի ըլլար իր անդամին նկատմամբ կեցուածք որոշելու, եթե ի հարկե վերեւներեն նման կանաչ լույս ստանար:
Մեր երկիրը, ցավոք, ունի Ավետյաններու այլ օրինակներ: Ամենաթողության, անպատժելիության, հովանավորչության ժամանակները պիտի անցնին հայրենիքի վրայեն: Այսօր կա' խորհրդարանեն եւ պետական հաստատություններեն դուրս առողջ հասարակական շարժում, որ Երեւանի դիմագիծի պահպանման, հայրենիքի կենսոլորտին նկատմամբ ցուցաբերած նախանձախնդրությամբ եւ հիմա ալ հովանավորյալ անպատժելիության դեմ պայքարելու անտեղիտալիությամբ որոշած է փողոց դուրս գալ եւ պայքարիլ: Կթվի, որ այս առողջ շարժումն է, որ սկսած է իր արդյունքը տալ:
ՇԱՀԱՆ ԳԱՆՏԱՀԱՐՅԱՆ "Ազդակ"ի գլխավոր խմբագիր
«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»
«Նշանակ»
»»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»
05.07.2012թ.
,,ՌԵՓՈՐԹ,,
www.report.am
"Հարսնաքարի"-ի ողբերգության դիմաց ստեղծված հասարակական ընդվզումի ալիքը կարեւոր հանգրվան նվաճեց երեքշաբթի օր, երբ Հայաստանի սակավապետական շրջանակներու ամենեն կարկառուն դեմքերեն Ռուբեն Հայրապետյանը հրաժարեցավ պատգամավորի իր պաշտոնեն: Կարելի է ըսել, որ այս իրադրությունը նույնիսկ աննախընթաց երեւույթ է Հայաստանի քաղաքական-պետական վերջին շրջանի կյանքին մեջ:
Հարցերու բնույթի եւ տարողության հիմնական տարբերությունները նկատի ունենալով` հասարակական ալիքի բարձրացման եւ խնդիրներու հանգուցալուծման ձեւերուն մեջ հասարակ հայտարարներ կնկատվին: Մտաբերենք Մաշտոցի պուրակին հետ կապված քաղաքացիական շարժումը, նախագահի միջամտությամբ հարցին հանկարծակի լուծումը: Եւ այս պարագային հայ սպայ-բժիշկին ծեծամահ ըլլալը, հասարակական համատարած ընդվզումի զարգացումը, սակավապետ Հայրապետյանի ապաշխարումն ու մանավանդ Ազգային ժողովեն հրաժարականը:
Այստեղ երկու կարեւոր օղակ կա, որոնց վրա պետք է կեդրոնանալ պահ մը: Նախ այս պարագային մեկ կողմը Ազգային ժողովի պատգամավորն է, մյուս կողմը պաշտպանության նախարարության կառույցները` տրված ըլլալով, որ ծեծամահ ընողը պատգամավորի թիկնապահն է եւ մահացողը պաշտպանության նախարարության սպա-բժիշկը: Երկրորդ, թեեւ Հայրապետյանը որեւէ ձեւով չի նշեր, որ ընդառաջած է նախագահի ցուցմունքին, այնուամենայնիվ պարզ է, որ իր հայտարարությունը կատարած է նախագահին հետ տեսակցութենեն ետք: Նույնքան պարզ է, որ առանց նախագահի կարգադրություններուն հարցի հանգուցալուծման կարեւոր այս կանգառը տեղի չէր ունենար:
Կսպասվի անշուշտ օրենքի խստագույն կիրարկման` հայ սպային նկատմամբ դաժանագույն կերպով վարվածներուն նկատմամբ: Թե' լրագրողական եւ թե' քաղաքական դաշտին մեջ կա անվստահելիության մթնոլորտ, կասկած` հանցավորները խստագույն պատիժի ենթարկելու կամքին նկատմամբ:
Առարկայական մոտեցում ցուցաբերած ըլլալու համար հիշելը լավ է, որ նախապես եղած են նման պատահարներ, բռնարարքներ, բռնության հետեւանքով մահ արձանագրված է, որոնց դիմաց հովանավորյալները չեն ստացած իրենց հանցանքի համապատասխան բաժինը: Հովանավորողները` երբեք: Այսօր, գեթ հովանավորը գին վճարած է: Թիկնապահները բանտարկված են. կակնկալվի' դատավարություն եւ հանցանքի համապատասխան պատժաչափեր:
Խնդիրը այս բոլորին մեջ ննման դեպքերու բացառումն է: Ավելի քաղաքական բառապաշարով` խորհրդարանի ապասակավապետականացման անհրաժեշտությունը, թիկնազորային օրենքի որդեգրումը, թիկնապահներու թիվի սահմանափակումը, անոնց գործառույթներու հստակացումը, բռնությունները` հարցերու լուծման համար օրենքով կանխարգիլելու հրամայականը:
Կար ի հարկե հարցի հանգրվանային լուծման այլ տարբերակ, երբ խորհրդարանը ի'նք զրկեր Հայրապետյանը անձեռնմխելիութենե` անուղղակի զինք առաջնորդելով դատարան: Այդ պարագային, խորհրդարանի մեծամասնական կուսակցությունը ստիպված պիտի ըլլար իր անդամին նկատմամբ կեցուածք որոշելու, եթե ի հարկե վերեւներեն նման կանաչ լույս ստանար:
Մեր երկիրը, ցավոք, ունի Ավետյաններու այլ օրինակներ: Ամենաթողության, անպատժելիության, հովանավորչության ժամանակները պիտի անցնին հայրենիքի վրայեն: Այսօր կա' խորհրդարանեն եւ պետական հաստատություններեն դուրս առողջ հասարակական շարժում, որ Երեւանի դիմագիծի պահպանման, հայրենիքի կենսոլորտին նկատմամբ ցուցաբերած նախանձախնդրությամբ եւ հիմա ալ հովանավորյալ անպատժելիության դեմ պայքարելու անտեղիտալիությամբ որոշած է փողոց դուրս գալ եւ պայքարիլ: Կթվի, որ այս առողջ շարժումն է, որ սկսած է իր արդյունքը տալ:
ՇԱՀԱՆ ԳԱՆՏԱՀԱՐՅԱՆ "Ազդակ"ի գլխավոր խմբագիր
«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»
Շահան Գանտահարյան. Քաղաքացիական շարժումներ եւ արդյունքի նախադրյալներ
Շահան Գանտահարեանի յօդուածին մէջ լաւատեսութիւն կայ եւ իրապաշտութիւն: Իր այս հանգամանքին համար կը հրապարակենք այս յօդուածը , որով ազգային լուրջ մտահոգութեան մը փարատման դուռ բացող առաջադրութիւն կը նկատուի:
«Նշանակ»
»»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»
05.07.2012թ.
,,ՌԵՓՈՐԹ,,
www.report.am
"Հարսնաքարի"-ի ողբերգության դիմաց ստեղծված հասարակական ընդվզումի ալիքը կարեւոր հանգրվան նվաճեց երեքշաբթի օր, երբ Հայաստանի սակավապետական շրջանակներու ամենեն կարկառուն դեմքերեն Ռուբեն Հայրապետյանը հրաժարեցավ պատգամավորի իր պաշտոնեն: Կարելի է ըսել, որ այս իրադրությունը նույնիսկ աննախընթաց երեւույթ է Հայաստանի քաղաքական-պետական վերջին շրջանի կյանքին մեջ:
Հարցերու բնույթի եւ տարողության հիմնական տարբերությունները նկատի ունենալով` հասարակական ալիքի բարձրացման եւ խնդիրներու հանգուցալուծման ձեւերուն մեջ հասարակ հայտարարներ կնկատվին: Մտաբերենք Մաշտոցի պուրակին հետ կապված քաղաքացիական շարժումը, նախագահի միջամտությամբ հարցին հանկարծակի լուծումը: Եւ այս պարագային հայ սպայ-բժիշկին ծեծամահ ըլլալը, հասարակական համատարած ընդվզումի զարգացումը, սակավապետ Հայրապետյանի ապաշխարումն ու մանավանդ Ազգային ժողովեն հրաժարականը:
Այստեղ երկու կարեւոր օղակ կա, որոնց վրա պետք է կեդրոնանալ պահ մը: Նախ այս պարագային մեկ կողմը Ազգային ժողովի պատգամավորն է, մյուս կողմը պաշտպանության նախարարության կառույցները` տրված ըլլալով, որ ծեծամահ ընողը պատգամավորի թիկնապահն է եւ մահացողը պաշտպանության նախարարության սպա-բժիշկը: Երկրորդ, թեեւ Հայրապետյանը որեւէ ձեւով չի նշեր, որ ընդառաջած է նախագահի ցուցմունքին, այնուամենայնիվ պարզ է, որ իր հայտարարությունը կատարած է նախագահին հետ տեսակցութենեն ետք: Նույնքան պարզ է, որ առանց նախագահի կարգադրություններուն հարցի հանգուցալուծման կարեւոր այս կանգառը տեղի չէր ունենար:
Կսպասվի անշուշտ օրենքի խստագույն կիրարկման` հայ սպային նկատմամբ դաժանագույն կերպով վարվածներուն նկատմամբ: Թե' լրագրողական եւ թե' քաղաքական դաշտին մեջ կա անվստահելիության մթնոլորտ, կասկած` հանցավորները խստագույն պատիժի ենթարկելու կամքին նկատմամբ:
Առարկայական մոտեցում ցուցաբերած ըլլալու համար հիշելը լավ է, որ նախապես եղած են նման պատահարներ, բռնարարքներ, բռնության հետեւանքով մահ արձանագրված է, որոնց դիմաց հովանավորյալները չեն ստացած իրենց հանցանքի համապատասխան բաժինը: Հովանավորողները` երբեք: Այսօր, գեթ հովանավորը գին վճարած է: Թիկնապահները բանտարկված են. կակնկալվի' դատավարություն եւ հանցանքի համապատասխան պատժաչափեր:
Խնդիրը այս բոլորին մեջ ննման դեպքերու բացառումն է: Ավելի քաղաքական բառապաշարով` խորհրդարանի ապասակավապետականացման անհրաժեշտությունը, թիկնազորային օրենքի որդեգրումը, թիկնապահներու թիվի սահմանափակումը, անոնց գործառույթներու հստակացումը, բռնությունները` հարցերու լուծման համար օրենքով կանխարգիլելու հրամայականը:
Կար ի հարկե հարցի հանգրվանային լուծման այլ տարբերակ, երբ խորհրդարանը ի'նք զրկեր Հայրապետյանը անձեռնմխելիութենե` անուղղակի զինք առաջնորդելով դատարան: Այդ պարագային, խորհրդարանի մեծամասնական կուսակցությունը ստիպված պիտի ըլլար իր անդամին նկատմամբ կեցուածք որոշելու, եթե ի հարկե վերեւներեն նման կանաչ լույս ստանար:
Մեր երկիրը, ցավոք, ունի Ավետյաններու այլ օրինակներ: Ամենաթողության, անպատժելիության, հովանավորչության ժամանակները պիտի անցնին հայրենիքի վրայեն: Այսօր կա' խորհրդարանեն եւ պետական հաստատություններեն դուրս առողջ հասարակական շարժում, որ Երեւանի դիմագիծի պահպանման, հայրենիքի կենսոլորտին նկատմամբ ցուցաբերած նախանձախնդրությամբ եւ հիմա ալ հովանավորյալ անպատժելիության դեմ պայքարելու անտեղիտալիությամբ որոշած է փողոց դուրս գալ եւ պայքարիլ: Կթվի, որ այս առողջ շարժումն է, որ սկսած է իր արդյունքը տալ:
ՇԱՀԱՆ ԳԱՆՏԱՀԱՐՅԱՆ "Ազդակ"ի գլխավոր խմբագիր
«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»
«Նշանակ»
»»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»
05.07.2012թ.
,,ՌԵՓՈՐԹ,,
www.report.am
"Հարսնաքարի"-ի ողբերգության դիմաց ստեղծված հասարակական ընդվզումի ալիքը կարեւոր հանգրվան նվաճեց երեքշաբթի օր, երբ Հայաստանի սակավապետական շրջանակներու ամենեն կարկառուն դեմքերեն Ռուբեն Հայրապետյանը հրաժարեցավ պատգամավորի իր պաշտոնեն: Կարելի է ըսել, որ այս իրադրությունը նույնիսկ աննախընթաց երեւույթ է Հայաստանի քաղաքական-պետական վերջին շրջանի կյանքին մեջ:
Հարցերու բնույթի եւ տարողության հիմնական տարբերությունները նկատի ունենալով` հասարակական ալիքի բարձրացման եւ խնդիրներու հանգուցալուծման ձեւերուն մեջ հասարակ հայտարարներ կնկատվին: Մտաբերենք Մաշտոցի պուրակին հետ կապված քաղաքացիական շարժումը, նախագահի միջամտությամբ հարցին հանկարծակի լուծումը: Եւ այս պարագային հայ սպայ-բժիշկին ծեծամահ ըլլալը, հասարակական համատարած ընդվզումի զարգացումը, սակավապետ Հայրապետյանի ապաշխարումն ու մանավանդ Ազգային ժողովեն հրաժարականը:
Այստեղ երկու կարեւոր օղակ կա, որոնց վրա պետք է կեդրոնանալ պահ մը: Նախ այս պարագային մեկ կողմը Ազգային ժողովի պատգամավորն է, մյուս կողմը պաշտպանության նախարարության կառույցները` տրված ըլլալով, որ ծեծամահ ընողը պատգամավորի թիկնապահն է եւ մահացողը պաշտպանության նախարարության սպա-բժիշկը: Երկրորդ, թեեւ Հայրապետյանը որեւէ ձեւով չի նշեր, որ ընդառաջած է նախագահի ցուցմունքին, այնուամենայնիվ պարզ է, որ իր հայտարարությունը կատարած է նախագահին հետ տեսակցութենեն ետք: Նույնքան պարզ է, որ առանց նախագահի կարգադրություններուն հարցի հանգուցալուծման կարեւոր այս կանգառը տեղի չէր ունենար:
Կսպասվի անշուշտ օրենքի խստագույն կիրարկման` հայ սպային նկատմամբ դաժանագույն կերպով վարվածներուն նկատմամբ: Թե' լրագրողական եւ թե' քաղաքական դաշտին մեջ կա անվստահելիության մթնոլորտ, կասկած` հանցավորները խստագույն պատիժի ենթարկելու կամքին նկատմամբ:
Առարկայական մոտեցում ցուցաբերած ըլլալու համար հիշելը լավ է, որ նախապես եղած են նման պատահարներ, բռնարարքներ, բռնության հետեւանքով մահ արձանագրված է, որոնց դիմաց հովանավորյալները չեն ստացած իրենց հանցանքի համապատասխան բաժինը: Հովանավորողները` երբեք: Այսօր, գեթ հովանավորը գին վճարած է: Թիկնապահները բանտարկված են. կակնկալվի' դատավարություն եւ հանցանքի համապատասխան պատժաչափեր:
Խնդիրը այս բոլորին մեջ ննման դեպքերու բացառումն է: Ավելի քաղաքական բառապաշարով` խորհրդարանի ապասակավապետականացման անհրաժեշտությունը, թիկնազորային օրենքի որդեգրումը, թիկնապահներու թիվի սահմանափակումը, անոնց գործառույթներու հստակացումը, բռնությունները` հարցերու լուծման համար օրենքով կանխարգիլելու հրամայականը:
Կար ի հարկե հարցի հանգրվանային լուծման այլ տարբերակ, երբ խորհրդարանը ի'նք զրկեր Հայրապետյանը անձեռնմխելիութենե` անուղղակի զինք առաջնորդելով դատարան: Այդ պարագային, խորհրդարանի մեծամասնական կուսակցությունը ստիպված պիտի ըլլար իր անդամին նկատմամբ կեցուածք որոշելու, եթե ի հարկե վերեւներեն նման կանաչ լույս ստանար:
Մեր երկիրը, ցավոք, ունի Ավետյաններու այլ օրինակներ: Ամենաթողության, անպատժելիության, հովանավորչության ժամանակները պիտի անցնին հայրենիքի վրայեն: Այսօր կա' խորհրդարանեն եւ պետական հաստատություններեն դուրս առողջ հասարակական շարժում, որ Երեւանի դիմագիծի պահպանման, հայրենիքի կենսոլորտին նկատմամբ ցուցաբերած նախանձախնդրությամբ եւ հիմա ալ հովանավորյալ անպատժելիության դեմ պայքարելու անտեղիտալիությամբ որոշած է փողոց դուրս գալ եւ պայքարիլ: Կթվի, որ այս առողջ շարժումն է, որ սկսած է իր արդյունքը տալ:
ՇԱՀԱՆ ԳԱՆՏԱՀԱՐՅԱՆ "Ազդակ"ի գլխավոր խմբագիր
«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»
Tuesday, July 3, 2012
ՍՈՒՐԱՆԿԻՒՆ - Հայաստանի արեւմտեան դասատուները - ՎՐԷԺ ԱՐՄԷՆ
Արեւմուտքը, Եւրոպան ու Ամերիկան ներշնչումի աղբիւր կը հանդիսանան թէ՛ Հայաստանի եւ թէ՛ զարգացման ճամբան բռնած շատ այլ երկիրներու համար։ Քաղաքակրթութեան բարձրագոյն մակարդակները հո՜ն կ՚որոնենք, մեր օրինակելի ու ընդօրինակելի տիպարները այդ կողմե՜րը կը փնտռենք, ամեն կերպ կը ջանանք նմանիլ անոնց, համարկուիլ անոնց մէջ, նոյնանալ անոնց հետ։ Կ՚երեւի սա մեր ճակատագիրն է։ Առաջ Հռոմն ու Բիւզանդիոնն էին։ Հիմա ալ՝ Միացեալ Նահանգները, Անգլիան ու Ֆրանսան եւ մասամբ նորին։
Բայց ի՞նչ է, որ կը պակսի մեզի ու այնքան ճիգ կ՚ընենք սորվելու, զարգանալու եւ քաղաքակրթուելու համար։
Ահա մի քանի մարզեր, ուր Հայաստան դեռ ճամբայ ունի կտրելիք՝ հասնելու համար այսօրուան միջազգային չափանիշներուն։
- Ինչպէ՞ս խուսափիլ շահատուրք վճարելէ, մեր սեփական քրտինքով վաստկածէն ինչպէ՞ս ընել՝ բաժին չհանելու համար պետութեան։
- Ինչպէ՞ս տիրանալ ուրիշին վաստկածին եւ ստացուածքին, մանաւանդ պետութեան ստացուածքին՝ առանց բռնուելու ու թալանողի տեղ անցնելու։
- Ինչպէ՞ս մենաշնորհ հաստատել, թոյլ չտալ, որ ուրիշը կարենայ մրցիլ քեզի հետ, յաճախորդներդ խլէ քեզմէ։
- Ինչպէ՞ս ապահովել հասութաբեր բարձր պաշտօններ, պետական թէ այլ, ու պայքարիլ, որ ոեւէ մէկը չկարենայ սպառնալ զայն ձեռքէդ առնելու։ Ընդհակառակն, հետամուտ ըլլալ, որ պաշտօնդ քեզմէ անցնի զաւկիդ, անկէ՝ թոռանդ, ու այդպէս շարունակաբար։
Անշուշտ դիւրին չեն այս բաները ընելը, զանոնք իրագործելու գաղտնիքներուն տիրանալը, ու զանոնք այնպիսի վարպետութեամբ իրագործելը, որ երբեք յանցագործութեան վրայ չբռնուիս։ Երկար տարիներու փորձառութիւն, հմտութիւն եւ հոտառութիւն պէտք է։
Սակայն բախտաւոր ենք, որովհետեւ Արեւմուտքի բազմաթիւ երկիրներ այսօր մեզի առիթը կը ստեղծեն այս մարզերուն մէջ բարձրագոյն վկայականներու տիրանալու՝ հետեւելով իրենց ջամբած դասաւանդութիւններուն։
Նորագոյն դասընթացքը Քեպէգի մէջ հաստատուած է՝ դատաւոր տիկին Ֆրանս Շարպոնոյի գլխաւորած յանձնաժողովին կողմէ։ Անոր առջեւ տրուող վկայութիւններէն կարելի է սորվիլ շինարարութեան ասպարէզի ճամբով պետութեան վրայ ճնշում բանեցնելու եւ զայն կողոպտելու լաւագոյն միջոցները։ Փոխադարձաբար՝ քաղաքական դէմքերու եւ կուսակցութիւններու կողմէ մարդոց նիւթապաշտութեան եւ ընչաքաղցութեան ձգտումներէն օգտուելով սեփական ընտրութիւնը ապահովելու եւ պաշտօնավարութիւնը տասնամեակներով երկարաձգելու արուեստը։
Սակայն, պէտք չէ բաւարարուիլ մեր անմիջական շրջապատով։ Եթէ աչք մը նետենք այս մարզին մէջ արտասահմանեան լաւագոյն համալսարաններու մատուցած դասընթացքներուն վրայ, որ Միջազգային թափանցիկութեան կազմակերպութիւնը ցանկագրեր է իր տարեկան տեղեկագրին մէջ, հետաքրքրական կարելիութիւններ կը բացայայտենք։
Այսպէս, հասարակական հսկողութեան անբաւարարութեան ու պետական կառավարման անարդիւնաւէտութեան, ապիկարութեան եւ կաշառակերութեան մարզերէն ներս առաջնակարգ դասեր կրնան տալ Յունաստանը, Իտալիան, Իրլանտան, Փորթուկալն ու Սպանիան, բայց ամենէն աւելի՝ Պուլկարիան եւ Ռումանիան։ Այս տեսակէտէն ամենէն յետամնացներն են Սկանտինաւեան երկիրները։ Սակայն, անոնցմէ Շուէտն ու Դանիան, ինչպէս նաեւ Զուիցերիան, Գերմանիան ու Անգլիան քաղաքական կուսակցութիւններու ֆինանսաւորման մարզին մէջ հանդուրժողութեան ինչպէս նաեւ անկանոնութիւններու նկատմամբ աչք գոցելու տեսակէտէն բաւական յառաջդիմական գործելակերպեր կը պարզեն։
Միշտ ըստ նոյն Միջ-Թափ կազմակերպութեան, եւրոպական 25 երկիրներու 300 ազգային հիմնարկութիւններ լաւապէս կը յաջողին իրենց հանրային նիւթական գործառնութիւնները անբաղձալի աչքերէ հեռու, իսկ նուիրատուները (կաշառատուները) պաշտպանութեան տակ ու հետապնդումներէ զերծ պահել։
Վերջապէս, 12 երկիրներ քաղաքական կուսակցութիւններուն կ՚ապահովեն անսահման նուիրատուութիւն ստանալու իրաւունքը, 17 երկիրներ ոչ մէկ կաշկանդում կը դնեն իրենց երեսփոխաններու վարմունքին կամ հարստութեան կուտակման համար, իսկ 20 երկիրներ թոյլ չեն տար որ նման մարզերու մէջ տեղեկութիւնները բացայայտուին ու նուիրատու (կաշառատու) ազնիւ քաղաքացիները որեւէ դժուարութեան մատնուին։
Միայն չար լեզուներն են (եւրոպացիներու 74%-ը), որոնք կաշառակերութիւնը մեծ խնդիր կը նկատեն իրենց երկիրներուն մէջ, իսկ միայն նենգամիտները կապակցութիւն մը կը տեսնեն այժմու տնտեսական տագնապներուն ու իրենց երկիրներու կառավարման գործելակերպին միջեւ։ Այս բոլորին մասին կրնաք յաւելեալ լուսաբանութիւններ ստանալ Մոնթրէալի Le Devoir օրաթերթի 7 յունիսի թիւէն։
Հայաստան պէտք չունի հաւատալու նման չար լեզուներուն կամ նենգամիտներուն։
Սակայն, եթէ շատ վստահութիւն չտածէ իր արեւմտեան կուռքերուն նկատմամբ, ի հարկէ միշտ ալ իր հայեացքը կրնայ դարձնել Հիւսիս, Հարաւ կամ Արեւելք, ուր ներշնչման աւանդական աղբիւրներ չեն պակսիր իրեն համար...
ՎՐԷԺ-ԱՐՄԷՆ
Հորիզոն, 2012-07-02 (1722)
«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»
Բայց ի՞նչ է, որ կը պակսի մեզի ու այնքան ճիգ կ՚ընենք սորվելու, զարգանալու եւ քաղաքակրթուելու համար։
Ահա մի քանի մարզեր, ուր Հայաստան դեռ ճամբայ ունի կտրելիք՝ հասնելու համար այսօրուան միջազգային չափանիշներուն։
- Ինչպէ՞ս խուսափիլ շահատուրք վճարելէ, մեր սեփական քրտինքով վաստկածէն ինչպէ՞ս ընել՝ բաժին չհանելու համար պետութեան։
- Ինչպէ՞ս տիրանալ ուրիշին վաստկածին եւ ստացուածքին, մանաւանդ պետութեան ստացուածքին՝ առանց բռնուելու ու թալանողի տեղ անցնելու։
- Ինչպէ՞ս մենաշնորհ հաստատել, թոյլ չտալ, որ ուրիշը կարենայ մրցիլ քեզի հետ, յաճախորդներդ խլէ քեզմէ։
- Ինչպէ՞ս ապահովել հասութաբեր բարձր պաշտօններ, պետական թէ այլ, ու պայքարիլ, որ ոեւէ մէկը չկարենայ սպառնալ զայն ձեռքէդ առնելու։ Ընդհակառակն, հետամուտ ըլլալ, որ պաշտօնդ քեզմէ անցնի զաւկիդ, անկէ՝ թոռանդ, ու այդպէս շարունակաբար։
Անշուշտ դիւրին չեն այս բաները ընելը, զանոնք իրագործելու գաղտնիքներուն տիրանալը, ու զանոնք այնպիսի վարպետութեամբ իրագործելը, որ երբեք յանցագործութեան վրայ չբռնուիս։ Երկար տարիներու փորձառութիւն, հմտութիւն եւ հոտառութիւն պէտք է։
Սակայն բախտաւոր ենք, որովհետեւ Արեւմուտքի բազմաթիւ երկիրներ այսօր մեզի առիթը կը ստեղծեն այս մարզերուն մէջ բարձրագոյն վկայականներու տիրանալու՝ հետեւելով իրենց ջամբած դասաւանդութիւններուն։
Նորագոյն դասընթացքը Քեպէգի մէջ հաստատուած է՝ դատաւոր տիկին Ֆրանս Շարպոնոյի գլխաւորած յանձնաժողովին կողմէ։ Անոր առջեւ տրուող վկայութիւններէն կարելի է սորվիլ շինարարութեան ասպարէզի ճամբով պետութեան վրայ ճնշում բանեցնելու եւ զայն կողոպտելու լաւագոյն միջոցները։ Փոխադարձաբար՝ քաղաքական դէմքերու եւ կուսակցութիւններու կողմէ մարդոց նիւթապաշտութեան եւ ընչաքաղցութեան ձգտումներէն օգտուելով սեփական ընտրութիւնը ապահովելու եւ պաշտօնավարութիւնը տասնամեակներով երկարաձգելու արուեստը։
Սակայն, պէտք չէ բաւարարուիլ մեր անմիջական շրջապատով։ Եթէ աչք մը նետենք այս մարզին մէջ արտասահմանեան լաւագոյն համալսարաններու մատուցած դասընթացքներուն վրայ, որ Միջազգային թափանցիկութեան կազմակերպութիւնը ցանկագրեր է իր տարեկան տեղեկագրին մէջ, հետաքրքրական կարելիութիւններ կը բացայայտենք։
Այսպէս, հասարակական հսկողութեան անբաւարարութեան ու պետական կառավարման անարդիւնաւէտութեան, ապիկարութեան եւ կաշառակերութեան մարզերէն ներս առաջնակարգ դասեր կրնան տալ Յունաստանը, Իտալիան, Իրլանտան, Փորթուկալն ու Սպանիան, բայց ամենէն աւելի՝ Պուլկարիան եւ Ռումանիան։ Այս տեսակէտէն ամենէն յետամնացներն են Սկանտինաւեան երկիրները։ Սակայն, անոնցմէ Շուէտն ու Դանիան, ինչպէս նաեւ Զուիցերիան, Գերմանիան ու Անգլիան քաղաքական կուսակցութիւններու ֆինանսաւորման մարզին մէջ հանդուրժողութեան ինչպէս նաեւ անկանոնութիւններու նկատմամբ աչք գոցելու տեսակէտէն բաւական յառաջդիմական գործելակերպեր կը պարզեն։
Միշտ ըստ նոյն Միջ-Թափ կազմակերպութեան, եւրոպական 25 երկիրներու 300 ազգային հիմնարկութիւններ լաւապէս կը յաջողին իրենց հանրային նիւթական գործառնութիւնները անբաղձալի աչքերէ հեռու, իսկ նուիրատուները (կաշառատուները) պաշտպանութեան տակ ու հետապնդումներէ զերծ պահել։
Վերջապէս, 12 երկիրներ քաղաքական կուսակցութիւններուն կ՚ապահովեն անսահման նուիրատուութիւն ստանալու իրաւունքը, 17 երկիրներ ոչ մէկ կաշկանդում կը դնեն իրենց երեսփոխաններու վարմունքին կամ հարստութեան կուտակման համար, իսկ 20 երկիրներ թոյլ չեն տար որ նման մարզերու մէջ տեղեկութիւնները բացայայտուին ու նուիրատու (կաշառատու) ազնիւ քաղաքացիները որեւէ դժուարութեան մատնուին։
Միայն չար լեզուներն են (եւրոպացիներու 74%-ը), որոնք կաշառակերութիւնը մեծ խնդիր կը նկատեն իրենց երկիրներուն մէջ, իսկ միայն նենգամիտները կապակցութիւն մը կը տեսնեն այժմու տնտեսական տագնապներուն ու իրենց երկիրներու կառավարման գործելակերպին միջեւ։ Այս բոլորին մասին կրնաք յաւելեալ լուսաբանութիւններ ստանալ Մոնթրէալի Le Devoir օրաթերթի 7 յունիսի թիւէն։
Հայաստան պէտք չունի հաւատալու նման չար լեզուներուն կամ նենգամիտներուն։
Սակայն, եթէ շատ վստահութիւն չտածէ իր արեւմտեան կուռքերուն նկատմամբ, ի հարկէ միշտ ալ իր հայեացքը կրնայ դարձնել Հիւսիս, Հարաւ կամ Արեւելք, ուր ներշնչման աւանդական աղբիւրներ չեն պակսիր իրեն համար...
ՎՐԷԺ-ԱՐՄԷՆ
Հորիզոն, 2012-07-02 (1722)
«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»
ՍՈՒՐԱՆԿԻՒՆ - Հայաստանի արեւմտեան դասատուները - ՎՐԷԺ ԱՐՄԷՆ
Արեւմուտքը, Եւրոպան ու Ամերիկան ներշնչումի աղբիւր կը հանդիսանան թէ՛ Հայաստանի եւ թէ՛ զարգացման ճամբան բռնած շատ այլ երկիրներու համար։ Քաղաքակրթութեան բարձրագոյն մակարդակները հո՜ն կ՚որոնենք, մեր օրինակելի ու ընդօրինակելի տիպարները այդ կողմե՜րը կը փնտռենք, ամեն կերպ կը ջանանք նմանիլ անոնց, համարկուիլ անոնց մէջ, նոյնանալ անոնց հետ։ Կ՚երեւի սա մեր ճակատագիրն է։ Առաջ Հռոմն ու Բիւզանդիոնն էին։ Հիմա ալ՝ Միացեալ Նահանգները, Անգլիան ու Ֆրանսան եւ մասամբ նորին։
Բայց ի՞նչ է, որ կը պակսի մեզի ու այնքան ճիգ կ՚ընենք սորվելու, զարգանալու եւ քաղաքակրթուելու համար։
Ահա մի քանի մարզեր, ուր Հայաստան դեռ ճամբայ ունի կտրելիք՝ հասնելու համար այսօրուան միջազգային չափանիշներուն։
- Ինչպէ՞ս խուսափիլ շահատուրք վճարելէ, մեր սեփական քրտինքով վաստկածէն ինչպէ՞ս ընել՝ բաժին չհանելու համար պետութեան։
- Ինչպէ՞ս տիրանալ ուրիշին վաստկածին եւ ստացուածքին, մանաւանդ պետութեան ստացուածքին՝ առանց բռնուելու ու թալանողի տեղ անցնելու։
- Ինչպէ՞ս մենաշնորհ հաստատել, թոյլ չտալ, որ ուրիշը կարենայ մրցիլ քեզի հետ, յաճախորդներդ խլէ քեզմէ։
- Ինչպէ՞ս ապահովել հասութաբեր բարձր պաշտօններ, պետական թէ այլ, ու պայքարիլ, որ ոեւէ մէկը չկարենայ սպառնալ զայն ձեռքէդ առնելու։ Ընդհակառակն, հետամուտ ըլլալ, որ պաշտօնդ քեզմէ անցնի զաւկիդ, անկէ՝ թոռանդ, ու այդպէս շարունակաբար։
Անշուշտ դիւրին չեն այս բաները ընելը, զանոնք իրագործելու գաղտնիքներուն տիրանալը, ու զանոնք այնպիսի վարպետութեամբ իրագործելը, որ երբեք յանցագործութեան վրայ չբռնուիս։ Երկար տարիներու փորձառութիւն, հմտութիւն եւ հոտառութիւն պէտք է։
Սակայն բախտաւոր ենք, որովհետեւ Արեւմուտքի բազմաթիւ երկիրներ այսօր մեզի առիթը կը ստեղծեն այս մարզերուն մէջ բարձրագոյն վկայականներու տիրանալու՝ հետեւելով իրենց ջամբած դասաւանդութիւններուն։
Նորագոյն դասընթացքը Քեպէգի մէջ հաստատուած է՝ դատաւոր տիկին Ֆրանս Շարպոնոյի գլխաւորած յանձնաժողովին կողմէ։ Անոր առջեւ տրուող վկայութիւններէն կարելի է սորվիլ շինարարութեան ասպարէզի ճամբով պետութեան վրայ ճնշում բանեցնելու եւ զայն կողոպտելու լաւագոյն միջոցները։ Փոխադարձաբար՝ քաղաքական դէմքերու եւ կուսակցութիւններու կողմէ մարդոց նիւթապաշտութեան եւ ընչաքաղցութեան ձգտումներէն օգտուելով սեփական ընտրութիւնը ապահովելու եւ պաշտօնավարութիւնը տասնամեակներով երկարաձգելու արուեստը։
Սակայն, պէտք չէ բաւարարուիլ մեր անմիջական շրջապատով։ Եթէ աչք մը նետենք այս մարզին մէջ արտասահմանեան լաւագոյն համալսարաններու մատուցած դասընթացքներուն վրայ, որ Միջազգային թափանցիկութեան կազմակերպութիւնը ցանկագրեր է իր տարեկան տեղեկագրին մէջ, հետաքրքրական կարելիութիւններ կը բացայայտենք։
Այսպէս, հասարակական հսկողութեան անբաւարարութեան ու պետական կառավարման անարդիւնաւէտութեան, ապիկարութեան եւ կաշառակերութեան մարզերէն ներս առաջնակարգ դասեր կրնան տալ Յունաստանը, Իտալիան, Իրլանտան, Փորթուկալն ու Սպանիան, բայց ամենէն աւելի՝ Պուլկարիան եւ Ռումանիան։ Այս տեսակէտէն ամենէն յետամնացներն են Սկանտինաւեան երկիրները։ Սակայն, անոնցմէ Շուէտն ու Դանիան, ինչպէս նաեւ Զուիցերիան, Գերմանիան ու Անգլիան քաղաքական կուսակցութիւններու ֆինանսաւորման մարզին մէջ հանդուրժողութեան ինչպէս նաեւ անկանոնութիւններու նկատմամբ աչք գոցելու տեսակէտէն բաւական յառաջդիմական գործելակերպեր կը պարզեն։
Միշտ ըստ նոյն Միջ-Թափ կազմակերպութեան, եւրոպական 25 երկիրներու 300 ազգային հիմնարկութիւններ լաւապէս կը յաջողին իրենց հանրային նիւթական գործառնութիւնները անբաղձալի աչքերէ հեռու, իսկ նուիրատուները (կաշառատուները) պաշտպանութեան տակ ու հետապնդումներէ զերծ պահել։
Վերջապէս, 12 երկիրներ քաղաքական կուսակցութիւններուն կ՚ապահովեն անսահման նուիրատուութիւն ստանալու իրաւունքը, 17 երկիրներ ոչ մէկ կաշկանդում կը դնեն իրենց երեսփոխաններու վարմունքին կամ հարստութեան կուտակման համար, իսկ 20 երկիրներ թոյլ չեն տար որ նման մարզերու մէջ տեղեկութիւնները բացայայտուին ու նուիրատու (կաշառատու) ազնիւ քաղաքացիները որեւէ դժուարութեան մատնուին։
Միայն չար լեզուներն են (եւրոպացիներու 74%-ը), որոնք կաշառակերութիւնը մեծ խնդիր կը նկատեն իրենց երկիրներուն մէջ, իսկ միայն նենգամիտները կապակցութիւն մը կը տեսնեն այժմու տնտեսական տագնապներուն ու իրենց երկիրներու կառավարման գործելակերպին միջեւ։ Այս բոլորին մասին կրնաք յաւելեալ լուսաբանութիւններ ստանալ Մոնթրէալի Le Devoir օրաթերթի 7 յունիսի թիւէն։
Հայաստան պէտք չունի հաւատալու նման չար լեզուներուն կամ նենգամիտներուն։
Սակայն, եթէ շատ վստահութիւն չտածէ իր արեւմտեան կուռքերուն նկատմամբ, ի հարկէ միշտ ալ իր հայեացքը կրնայ դարձնել Հիւսիս, Հարաւ կամ Արեւելք, ուր ներշնչման աւանդական աղբիւրներ չեն պակսիր իրեն համար...
ՎՐԷԺ-ԱՐՄԷՆ
Հորիզոն, 2012-07-02 (1722)
«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»
Բայց ի՞նչ է, որ կը պակսի մեզի ու այնքան ճիգ կ՚ընենք սորվելու, զարգանալու եւ քաղաքակրթուելու համար։
Ահա մի քանի մարզեր, ուր Հայաստան դեռ ճամբայ ունի կտրելիք՝ հասնելու համար այսօրուան միջազգային չափանիշներուն։
- Ինչպէ՞ս խուսափիլ շահատուրք վճարելէ, մեր սեփական քրտինքով վաստկածէն ինչպէ՞ս ընել՝ բաժին չհանելու համար պետութեան։
- Ինչպէ՞ս տիրանալ ուրիշին վաստկածին եւ ստացուածքին, մանաւանդ պետութեան ստացուածքին՝ առանց բռնուելու ու թալանողի տեղ անցնելու։
- Ինչպէ՞ս մենաշնորհ հաստատել, թոյլ չտալ, որ ուրիշը կարենայ մրցիլ քեզի հետ, յաճախորդներդ խլէ քեզմէ։
- Ինչպէ՞ս ապահովել հասութաբեր բարձր պաշտօններ, պետական թէ այլ, ու պայքարիլ, որ ոեւէ մէկը չկարենայ սպառնալ զայն ձեռքէդ առնելու։ Ընդհակառակն, հետամուտ ըլլալ, որ պաշտօնդ քեզմէ անցնի զաւկիդ, անկէ՝ թոռանդ, ու այդպէս շարունակաբար։
Անշուշտ դիւրին չեն այս բաները ընելը, զանոնք իրագործելու գաղտնիքներուն տիրանալը, ու զանոնք այնպիսի վարպետութեամբ իրագործելը, որ երբեք յանցագործութեան վրայ չբռնուիս։ Երկար տարիներու փորձառութիւն, հմտութիւն եւ հոտառութիւն պէտք է։
Սակայն բախտաւոր ենք, որովհետեւ Արեւմուտքի բազմաթիւ երկիրներ այսօր մեզի առիթը կը ստեղծեն այս մարզերուն մէջ բարձրագոյն վկայականներու տիրանալու՝ հետեւելով իրենց ջամբած դասաւանդութիւններուն։
Նորագոյն դասընթացքը Քեպէգի մէջ հաստատուած է՝ դատաւոր տիկին Ֆրանս Շարպոնոյի գլխաւորած յանձնաժողովին կողմէ։ Անոր առջեւ տրուող վկայութիւններէն կարելի է սորվիլ շինարարութեան ասպարէզի ճամբով պետութեան վրայ ճնշում բանեցնելու եւ զայն կողոպտելու լաւագոյն միջոցները։ Փոխադարձաբար՝ քաղաքական դէմքերու եւ կուսակցութիւններու կողմէ մարդոց նիւթապաշտութեան եւ ընչաքաղցութեան ձգտումներէն օգտուելով սեփական ընտրութիւնը ապահովելու եւ պաշտօնավարութիւնը տասնամեակներով երկարաձգելու արուեստը։
Սակայն, պէտք չէ բաւարարուիլ մեր անմիջական շրջապատով։ Եթէ աչք մը նետենք այս մարզին մէջ արտասահմանեան լաւագոյն համալսարաններու մատուցած դասընթացքներուն վրայ, որ Միջազգային թափանցիկութեան կազմակերպութիւնը ցանկագրեր է իր տարեկան տեղեկագրին մէջ, հետաքրքրական կարելիութիւններ կը բացայայտենք։
Այսպէս, հասարակական հսկողութեան անբաւարարութեան ու պետական կառավարման անարդիւնաւէտութեան, ապիկարութեան եւ կաշառակերութեան մարզերէն ներս առաջնակարգ դասեր կրնան տալ Յունաստանը, Իտալիան, Իրլանտան, Փորթուկալն ու Սպանիան, բայց ամենէն աւելի՝ Պուլկարիան եւ Ռումանիան։ Այս տեսակէտէն ամենէն յետամնացներն են Սկանտինաւեան երկիրները։ Սակայն, անոնցմէ Շուէտն ու Դանիան, ինչպէս նաեւ Զուիցերիան, Գերմանիան ու Անգլիան քաղաքական կուսակցութիւններու ֆինանսաւորման մարզին մէջ հանդուրժողութեան ինչպէս նաեւ անկանոնութիւններու նկատմամբ աչք գոցելու տեսակէտէն բաւական յառաջդիմական գործելակերպեր կը պարզեն։
Միշտ ըստ նոյն Միջ-Թափ կազմակերպութեան, եւրոպական 25 երկիրներու 300 ազգային հիմնարկութիւններ լաւապէս կը յաջողին իրենց հանրային նիւթական գործառնութիւնները անբաղձալի աչքերէ հեռու, իսկ նուիրատուները (կաշառատուները) պաշտպանութեան տակ ու հետապնդումներէ զերծ պահել։
Վերջապէս, 12 երկիրներ քաղաքական կուսակցութիւններուն կ՚ապահովեն անսահման նուիրատուութիւն ստանալու իրաւունքը, 17 երկիրներ ոչ մէկ կաշկանդում կը դնեն իրենց երեսփոխաններու վարմունքին կամ հարստութեան կուտակման համար, իսկ 20 երկիրներ թոյլ չեն տար որ նման մարզերու մէջ տեղեկութիւնները բացայայտուին ու նուիրատու (կաշառատու) ազնիւ քաղաքացիները որեւէ դժուարութեան մատնուին։
Միայն չար լեզուներն են (եւրոպացիներու 74%-ը), որոնք կաշառակերութիւնը մեծ խնդիր կը նկատեն իրենց երկիրներուն մէջ, իսկ միայն նենգամիտները կապակցութիւն մը կը տեսնեն այժմու տնտեսական տագնապներուն ու իրենց երկիրներու կառավարման գործելակերպին միջեւ։ Այս բոլորին մասին կրնաք յաւելեալ լուսաբանութիւններ ստանալ Մոնթրէալի Le Devoir օրաթերթի 7 յունիսի թիւէն։
Հայաստան պէտք չունի հաւատալու նման չար լեզուներուն կամ նենգամիտներուն։
Սակայն, եթէ շատ վստահութիւն չտածէ իր արեւմտեան կուռքերուն նկատմամբ, ի հարկէ միշտ ալ իր հայեացքը կրնայ դարձնել Հիւսիս, Հարաւ կամ Արեւելք, ուր ներշնչման աւանդական աղբիւրներ չեն պակսիր իրեն համար...
ՎՐԷԺ-ԱՐՄԷՆ
Հորիզոն, 2012-07-02 (1722)
«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»«»